Kur Riskinin Yönetimi Amaçlı Ürünler

Forward, dış ticaret hacmi olan müşterinin ileri vadede oluşabilecek döviz risklerini hedge etmek için kullandığı bir türev üründür. İhracatçı müşteri döviz satım işlemini, ithalatçı müşteri döviz alım işlemini bugünden gelecek bir vade için gerçekleştirerek maliyetlerini sabitlemiş olur. Basit bir deyişle iki para birimi arasındaki faiz farkını kullanarak dövizinin TL’ye karşı vadedeki değerini bulmaya yarar.

Avantajlar:

• Döviz üzerinden alacaklarınızı veya borçlarınızı değişken ve riskli piyasa ortamında güvenceye alır, kur riskinden korunursunuz.
• Faaliyet gelirlerinizi, nakit akışınızı ve fiyatlama stratejilerinizi sağlıklı bir şekilde oluşturabilirsiniz.

Örnek: Müşterinin 3 ay sonra tahsil edeceği 500,000 USD ihracat bedelini, 3 ay sonra döviz kurunda olabilecek düşüşten korumak amacıyla bugünden sabitlemek istediğini düşünelim.

• Forward işlemle müşteri, USD/TL piyasa kurunun 1.5100 seviyesinden düşük olmasına karşın kendisini hedge etmiştir.
• Vadede USD/TL kurları 1.5100 seviyesinin üstünde de gerçekleşse, altında da kalsa müşterinin 500,000 USD’si 1.5100’den TL’ye döner.

* Bu gibi durumlarda müşteri kurdaki düşüşe karşı korunmanın yanında, kurdaki yükselişten de faydalanmak isterse “opsiyonlar” alternatif çare olacaktır.

Örneğin; ithalat yapan şirketler forward döviz alış işlemi yaparak, ileri bir tarihte yapacakları ödeme sırasında oluşabilecek kurlardaki yükselme olasılığına karşı önlem alma şansına kavuşmaktadır.

Opsiyon, sözleşmeye konu ürünü gelecekteki bir tarihte, bugün belirlenen bir fiyattan alma ya da satma hakkıdır.
Belli bir ücret (Opsiyon Primi) karşılığında opsiyonu alan kişi, vade sonunda ürünle ilgili alış/satış kararını verecektir. Buna karşın opsiyonun satıcısı talep edilmesi halinde ürünü almaya/satmaya zorunludur.

Alım Opsiyonuna bir örnek verecek olursak; A Firması Halk Bank A.Ş.’den 1 milyon Amerikan Doları için 6 ay vadeli Avrupa türü USD alım opsiyonunu, 1.7500 USD/TL uygulama fiyatı ile, % 2 opsiyon prim ödeyerek satın almıştır. Bu durumda;

Opsiyon Alıcısı : A Firması
Opsiyon Satıcısı : Halk Bankası
Tutarı : 1 Milyon USD
Vadesi : 6 ay
Uygulama Fiyatı-USD/TL : 1.7500 (Döviz alım hakkı satın almaya razı olunan kur)
Opsiyon Primi : 20,000 $ (1 milyon USD x 0.02 = 20,000 USD) Firma alım hakkı satın aldığından primi ödeyen taraf olacaktır.

Vade sonunda;

• Cari kur, firmanın alma hakkı bulunan 1,75 kurdan daha düşük ise hakkını kullanmayacak ve dövizi cari kurdan alacaktır.
• Cari kur, firmanın alma hakkı bulunan 1,75 kurdan daha yüksek ise hakkını kullanacak ve dövizi alma hakkı sahibi olduğu 1,75 kurdan satın alacaktır.

Genellikle faiz ve kurlardaki değişimden korunmak için kullanılan bir üründür. Varlıkların değiş tokuşu anlamında kullanılan swap’ın en çok kullanılan türleri Para ve Faiz swaplarıdır. Para swaplarında anaparaların değiş tokuşu söz konusuyken, faiz swaplarında sadece faiz ödemeleri el değiştirmektedir.

Örneğin; değişken faizli bir borç, faiz riskini bertaraf etmek/yönetmek amacıyla faiz swap’ı işlemi ile sabit faizli bir borca çevirebilmektedir.

Mevduat/tevdiat faizini düşük bulan ve faiz getirisini artırmak isteyen tasarruf sahibinin vadeli mevduatını teminat olarak göstererek banka ile yaptığı bir opsiyon işlemidir.

Müşteri vadeli mevduatını opsiyon anlaşmasında belirlenen vade ve fiyattan başka bir döviz cinsine çevirme hakkını bankaya satmakta ve bu hak karşılığında banka müşteriye prim ödemektedir.

Tasarruf sahibinin hak sattığı seviye aynı zamanda elindeki tasarrufu başka bir döviz cinsine çevirmeye razı olduğu seviye olabilecektir.

Opsiyon tutarı vadeli mevduat olarak teminata alındığından, opsiyon primi yanında müşteri aynı zamanda mevduat getirisi de kazanmaktadır.

Opsiyon Satıcısı :Tasarruf sahibi A
Opsiyon Alıcısı : Halk Bankası
Tutarı : 100.000 USD
Vadesi : 33 gün
Uygulama Fiyatı-USD/TL : 1.7900 (Müşterinin döviz alım hakkını satmaya razı olduğu kur)
Opsiyon Primi : %3 (brüt)
Mevduat Faizi :%2,75 (brüt)

Tasarruf sahibi mevduat yaparak %2,75 faiz almak yerine, bankaya yatıracağı tutar üzerinden bir de opsiyon hakkı satarak getirisini (%3+%2,75) artırmayı hedeflemektedir.

Vade sonunda

• Cari kur 1,79’dan düşük olması halinde Banka alım hakkını kullanmayacak ve tasarruf sahibine 100.000 USD ve %3 opsiyon primi ve %2,75 ten oluşan mevduat faizini ödeyecektir.
• Cari kur 1,79’s yüksek ise Banka alım hakkını kullanarak 100.000 USD’yi 1,79 kurdan TL’ ye cevirecek ve yine %3 opsiyon primi ve %2,75 ten oluşan mevduat faizini tasarruf sahibine USD olarak ödeyecektir.

Burada bilinmesi gereken konu, vade sonunda 2. durumun oluşması halinde cari kur yüksek bir değere sahipse, TL’ye çevrilen ana para tutarı USD bazında değer kaybedebileceğidir.