Bu ayki makalemizde 12 Mart 2021 tarihinde kamuoyuna açıklanan ekonomi reformlarında yer alan vergi ile ilgili tedbirleri genel hatlarıyla açıklayacağız.

Vergi ile ilgili tedbirler kamu maliyesi politikaları içinde yer almaktadır. Vergi reform önerilerinin temel hareket noktası mevzuatı basitleştirmek, mükelleflerin vergiye uyumunu kolaylaştırmak ve öngörülebilirlik şeklindedir. Vergi mevzuatının kolayca anlaşılabilir, uygulanabilir ve öngörülebilir olması amaçlanmıştır. Kolay anlaşılabilir ve öngörülebilir vergi sistemi sayesinde daha çok yatırımcı çekmek, mevcut mükelleflerin vergi yükü hafifletilmek ve ülke vergi sisteminin uluslararası vergi sistemine uyumu arttırılmak hedeflenmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde düzenlenen esnaf muaflığının şartları genişletilerek geliri düşük olan küçük esnafa vergi muafiyeti sağlanacaktır. Hâlihazıra basit usulde vergilendirilen berber, kuaför, tesisatçı, tuhafiyeci, marangoz, kaportacı, lastikçi, tornacı, çay ocağı işleticisi, terzi, tamirci gibi yaklaşık 850 bin esnaf gelir vergisinden muaf tutularak beyan yükümlülükleri kaldırılacaktır.

Günümüzde uygulanan Vergi Usul Kanunu 1961 yılında yürürlüğe girmiştir. Üzerinden 50 yıl geçmiştir. Üretim, ticaret ve mali işlemler 50 yıl öncesine göre farklı bir tarzda icra edilir hâle gelmiştir. Mükelleflerin ve vergi idaresinin olanakları ve kabiliyetleri gelişmiştir. Gelişmeleri kapsayacak ve mükelleflerin gönüllü uyumu teşvik edecek şekilde kanun güncellenecektir.

Mevcut durumda küçük ve orta ölçekli mükellefler kâğıt ortamında defterlerini tutmakta ve belgelerini düzenlemektedirler. Büyük ölçekli mükellefler defter ve belgelerini elektronik ortamda tutmakta ve düzenlemektedirler. Bilgi iletişim alanında meydan gelen gelişmeler göz önüne alınarak mükelleflere kolaylık sağlamak bakımından elektronik defter ve elektronik belge uygulamalarına dahil edilecek mükellef grupları kademeli olarak arttırılacaktır.

Bilgi ve iletişim teknolojileri hızla gelişmektedir. Bu alandaki gelişmelerden yararlanmak, mükelleflere daha iyi hizmet vermek ve işlerini kolaylaştırmak için tüm mükellefleri kapsayacak şekilde iki yeni uygulama getirilecektir. Bunlar 7/24 hizmet verebilen “Türkiye Dijital Vergi Dairesi” uygulaması ile “Dijital Vergi Asistanı” sistemidir. Bu iki yenilik ile mükellefler ile vergi idaresi arasında daha hızlı bir iletişim kurulacak, mükelleflerin vergiye uyumu arttırılacaktır.

Dünyada 2008 ekonomik krizinden sonra uluslararası vergi sisteminde çok ciddi bir değişiklik meydana gelmiştir. Gelişmeler hızla devam etmektedir. Uluslararası vergi sorunlarını çözmek için imzalanan çok taraflı ve ikili vergi anlaşması sayısı artmış, önceden imzalanan anlaşmalar tadil edilmeye başlamıştır. Bu gelişmeler Ekonomi Reform Programı’na aşağıdaki üç başlık altında yansımıştır. (1) Türkiye’nin hâlihazırda 90 civarında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması vardır. Bu anlaşmalar 1970’li yılların başından itibaren imzalanmaya başlanmıştır. Mevcut anlaşmalardan bazıları günümüz uluslararası vergi sisteminin gerisinde kalmıştır. Bazı anlaşmalar ise Türkiye’nin aleyhine işlemeye başlamıştır. Vergi anlaşmalarını günümüz şartlarına getirmek ve ülkenin vergi tabanını korumak amacıyla mevcut anlaşmalar revize edilecektir. (2) Uluslararası yatırımcıların birden fazla ülkeyi ilgilendiren vergisel sorunlarının çözümünde diğer ülkelerle “Karşılıklı Anlaşma Yöntemi” kullanılacaktır. (3) Mükellef ve vergi idaresi açısından vergisel öngörülebilirliği artıran transfer fiyatlandırmasına ilişkin peşin fiyatlandırma anlaşmaları yaygınlaştırılacaktır.

Devletin kamu alacakları Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi daireleri ve mal müdürlükleri araçlığıyla tahsil edilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun iştirakçilerinden olan alacakları kendisine bağlı tahsilat birimleri ile yapılmaktadır. Bankalar bu iki sisteme entegre edilerek devlet ve Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları tahsil edilmektedir. Tahsilat işleminin daha etkili ve az maliyetle yapılabilmesi için kamuya süresinde ödenmeyen vergi ve sosyal güvenlik primi borçlarının tek bir idare tarafından tahsil edilmesi sağlanacaktır.

Vergi denetimi yoklama, bilgi isteme, inceleme ve arama başlıkları altında Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yürütülmektedir. Vergi denetimindeki etkililik mükelleflerin vergiye uyumunu arttırmakta, mükellefler arasında adaleti sağlamakta ve kamu gelirlerini arttırmaktadır. Bu amaçları gerçekleştirmek için iki tedbir önerilmektedir. (1) Dijital Vergi Denetimi Sistemi geliştirilerek vergi iade incelemeleri dahil olmak üzere inceleme süreleri kısaltılacaktır. (2) Standartlara dayalı, öngörülebilir ve haksız rekabetin önlenmesini sağlayan denetim modelleri uygulanacaktır.

Ekonomi Reform Programı’nda yer alan vergi ile ilgili tedbirler yukarıda ana hatları ile açıklanmıştır. Bu tedbirler ne kadar erken hayata geçerse vergide adalet, eşitlik, belirlilik, etkililik ve öngörülebilirlik daha hızlı uygulama alanı bulacaktır. Bu ise hem vergi mükellefleri hem de vergi idaresi için arzu edilen bir durumdur. Mükellefler daha kolay ve az maliyetle vergiye uyum sağlayacak, vergi idaresi daha adaletli ve etkili vergi toplayacaktır.