Her nerede olursanız olun ve ne iş yaparsanız yapın günümüz ekonomisinde “platform iş modelini” anlamadan başarılı olamazsınız. 21. yüzyıl dünyasında kavramları ve iş modellerini tamamen değiştiren platform iş modeli eğitimden medyaya, ticaretten dış ilişkilere, sosyalleşmeden hizmet sektörüne her alanda uygulanarak günümüz dünyasının “Etki Liderlerini” yeniden belirliyor. 

MIT Dijital Dönüşüm ders hocası Geoffrey Parker’ın (@g2parker) derslerinden aldığım notlardan bazılarını size aktarayım.

Platform İş Modeli teknolojiyi kullanarak değer meydana getirenlerin toplandığı bir alandır. Bildiğimiz Facebook, Twitter, YouTube, UBER bunlardan bir kaçı. 

Platformlar, iş dünyasının merkezi gücünü kontrolü altında tutan aracı, tefeci, komisyoncu gibi yüksek maliyetli kapı bekçilerini devre dışı bırakarak yerini  meritokratik kalabalığa bırakıyor. Liyakata dayalı, yetenekli, ehil ve bireysel üstünlüğü bulunan kişiler bu sistem içinde yerini kolayca bulabiliyor. Sunulan imkânlar bu kişiler yayıncı (YouTube), otel sahibi (Airbnb), (tabi yeterince odanız varsa) ve araç sahipleri taksi plakasına (UBER) sahip olabiliyor

Platformlar, parçalanmış endüstrilerdeki bağlantısız oyuncuları bir arada tutuyor. OpenTable bağlantısız ve bağlı olmayan restoranları topluyor. Dünyanın en büyük otobüs rezervasyon platformu olan RedBus, Hindistan’ın parçalanmış otobüs seferlerini topluyor ve seyahat alanını yeniden şekillendiriyor. 

Platformlar, yedek kaynaklardan ve kullanıcı tarafından oluşturulan içerikten yeni değerlerin kilidini açıyor. Airbnb ev sahipleri ve RelayRides’in arabaları, boş oda ve binlerce kişinin boşta kaldığı yerlerdir. Facebook’un çekiciliğinin çoğu, sürekli kullanıcı faaliyetlerinden üretilen haberlerdir. Instagram’ın 1 milyar dolarlık satışı, 13 çalışanın değil 30 milyondan fazla katılımcının işinin bir sonucudur.

Günümüz dünyasında 100 yıllık geçmişi olan Sears geçtiğimiz yıl iflas başvurusunda bulunurken, rakipleri Walmart ve Macy’s oluşturduğu bir platform ile ayakta kalmayı başardı. Macy’s Platform modeli ile mağazasında satılmayan, kalan veya iade edilen ürünleri üyelerinin  eBay ve Amazon’da satışını imkân sağlıyor.  Yani Macy’s ürününü satmak için Macy’de çalışmanıza hatta Amerika’da olmanıza gerek yok.

Nike, “İşim en iyi spor malzemeleri üretip satmak” demiyor,  sporseverleri Nike Plus platformunda toplayarak günümüz ekonomisindeki yerini sağlamlaştırıyor.  Sınav sorumuzdu. BMW mü, yoksa UBER’mi daha değerli?  5 yıl bile geçmişi olmayan UBER’in market değeri $82.4 milyar iken 100 yılla yakın geçmişi bulunan BMW’nün değeri ise  $52.3 miyar. Amerika’nın keşfi kadar yaşı var desek abartmış olmayız. Barnes&Noble bırakın her eyaleti hatta bırakın her şehri, her kasabasında bir mağazası bulunan kitap satış devi yaşam mücadelesi verirken 20 yıllık geçmişi bulunan Amazon’un market değeri $1 trilyon aşmış durumda. 

Harvard, MIT, Colombia, Yale, Oxford gibi üniversiteler oluşturdukları platformlar üzerinden öğrenci topluyor, üniversiteye veya ülkeye gelme imkânı olmayanlara da online üzerinden sertifika ve yüksek lisans programları sunuyor.

Amerikan ve İngiliz üniversitelerinin gözdesi haline gelen Canvas 300’ün üzerinde aktör ile ortaklık kurarak Online Eğitimde bir ekosistem oluşturdu ve vazgeçilmez bir eğitim modülü yerini şimdiden aldı. 

Peki, her kurulan Platform İş Modeli başarılı oluyor mu?  Elbette hayır. Microsoft ve Google’un kurduğu sağlık platformları başarısızlıkla sonuçlandı. Kullanıcılar kişisel sağlık verilerini paylaşmak istemedi. Görüntülü görüşmelerin vaz geçilmez unsuru halinde olan Skype’nin yerini Zoom.us şimdiden zorluyor. Özellikle canlı eğitimlerde Zoom’un sunduğu imkânlar Skype’den daha fazla.

Nike örneğinde verdiğimiz gibi iş platform modeline uzak olsa da GE, BMW, Phillips gibi geleneksel ekonominin devleri platform iş modeli geliştirerek 21. yüzyıl ekonomisindeki yerleri korumak isterken, sahip olunan mevcut networklerin platformlara taşımaya çalışan sivil toplum kuruluşlarının sayısı da gün geçtikçe artıyor. 20. yüzyıl sonunda internetin sunmuş olduğu fırsatları kaçıranlara platformlar günümüzde yeni fırsatlar sunuyor.

Gelecekte en büyük özrü kendisinden dilemek istemeyen yöneticiler ve girişimciler faaliyetlerini ilgilendiren alanlarda yeni platform modelleri geliştirerek günümüz ekonomisindeki yerlerini sağlama alıyor.