Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) ortak çalışması ile hazırlanan “Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2022 Haber Bülteni” geçtiğimiz günlerde yayımlandı.

Bilindiği üzere ülkemizde 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 milyon Türk Lirası’nı aşmayan girişimler, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Yayımlanan haber bülteninde; KOBİ'lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi TÜİK tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırması’na ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumu’nun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmiştir.

Bültendeki verilere göre, ülkemizde 2022 yılı itibari ile sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 773 bin girişim KOBİ sınıfına girmekte; KOBİ'ler toplam girişim sayısının %99,7'sini, istihdamın %70,6'sını, personel maliyetinin %47,5'ini, cironun %42,5'ini, üretim değerinin %36,3'ünü ve faktör maliyetiyle katma değerin %36,4'ünü oluşturmaktadır.

Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre ise 2022 yılında KOBİ'lerin %36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, %15,2'si ulaştırma ve depolama sektöründe, %12,2'si ise imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermiştir.

İstihdam açısından bakıldığında; 2022 yılında toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamı toplam KOBİ istihdamının %27’sini oluşturmakta ve ilk sırada gelmektedir. 

İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında; %56,4'ü düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran %44,9 olmuştur. KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde ise mikro ölçekli girişimlerin %57,5'i düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, %31,8'i orta-düşük teknoloji, %10,1'i orta-yüksek teknoloji ve %0,6'sı yüksek teknoloji sınıfında üretim yapmıştır. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla %51, %30,6, %17,4 ve %1 iken, orta ölçekli girişimlerde %51, %28,7, %18,8 ve %1,5 olmuştur.

2022 yılı ihracatının %31,6'sı, ithalatın ise %15,4'ü KOBİ'ler tarafından gerçekleştirilmiştir. İhracatta mikro ölçekli girişimlerin payı %2,4, küçük ölçekli girişimlerin payı %11,9, orta ölçekli girişimlerin payı %17,3, büyük ölçekli girişimlerin payı ise %68,4 olarak gerçekleşmiştir. KOBİ'lerin ihracatının %60,4'ü ticaret sektöründe, %34,5'i ise sanayi sektöründe olmuştur.

KOBİ'ler tarafından 2022 yılında yapılan ihracatın %49,3'ü Avrupa ülkelerine, %32,7'si Asya ülkelerine gerçekleşmiştir. KOBİ'ler ithalatının %46,5'ini Avrupa ülkelerinden, %44,9'unu Asya ülkelerinden yapmıştır.

KOBİ'lerin 2022 yılı ihracatında giyim eşyası sektörünün payı %12,7, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı %10,2 ve gıda ürünlerinin payı %7,9 olmuştur. KOBİ'lerin 2022 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler; %24,3 ile ana metaller, %15,1 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, %12,3 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlardır.

2022 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı 1.498 olurken 594 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise 555 patent başvurusu ve 269 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.

Kaynak:

KOSGEB İnternet Sitesi, https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/9057/kucuk-ve-orta-buyuklukteki-girisim-istatistikleri-2022

Sena Gürsoy

26.12.2023