Enerji verimliliği; çeşitli yöntem ve uygulamalar aracılığıyla, aynı faaliyetin daha düşük enerji tüketimi ile gerçekleştirilmesi, sarf edilen her birim enerjinin daha fazla hizmet ve ürüne dönüşmesi olarak tanımlanmaktadır. Farklı bir tanım olarak; “binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan, birim veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılması” şeklinde ifade edilebilir. Enerji verimliliğinin, enerji kayıplarının önlenmesi, atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi, ileri teknolojilerin kullanılmasıyla enerji talebinin azaltılması, enerji geri kazanım sistemleri ve daha verimli enerji kaynaklarının kullanılması gibi etkinliği artırıcı önlemlerin bir bütünü olarak değerlendirilmesi de mümkündür.

Enerji verimliliği; enerji maliyetlerinin ekonomiye olan yükünün hafifletilmesi, enerjide arz güvenliğinin sağlanması, dışa bağımlılıktan kaynaklanan risklerin azaltılması, düşük karbonlu ekonomiye geçiş ve çevrenin korunması gibi ulusal stratejik hedefleri tamamlayan ve bunları yatay kesen bir alandır. Sürdürülebilir kalkınmanın giderek önem kazanması enerji verimliliğine yönelik çabaların değerini de artırmaktadır.

Ülkemiz, 2007 yılı Mayıs ayında yürürlüğe giren 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile bu alanda yeni bir dönüşüm sürecini başlatmıştır. Kanunla enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynakları ile enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması amaçlanmıştır.

Enerji Verimliliği Kanunu’nun yürürlüğe girmesinin ardından kanunun uygulanmasını sağlamak için bir dizi yönetmelik ve tebliğ çıkarılmıştır. Bunlar arasında Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına Dair Yönetmelik, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik sayılabilir.

2012 yılı Şubat ayında yayımlanan Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile 2012-2023 döneminde enerji yoğunluğunun 2011 yılı referans değerlerine göre en az %20 oranında azaltılması hedeflenmiştir. Strateji Belgesi kapsamında alt sektörler bazında stratejik amaçlar, yapılacak eylemler, sorumlu kurumlar ve eylemlerin tamamlanma süreleri belirlenmiştir.

Türkiye’nin bu alandaki ilk eylem planı olan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023) 2018 yılı başında yürürlüğe girmiştir. Eylem Planı kapsamında, 6 farklı sektörde bulunan 55 adet eylemin hayata geçirilmesi ile 2023 yılına kadar 10,9 milyar ABD Doları yatırım ile kümülatif olarak 23,9 milyon ton eşdeğer petrol enerji tasarrufu sağlaması beklenmektedir.

Enerji verimliliği alanında ortaya konan bu hedef ve eylemler, işletmeler bakımından çeşitli destek ve teşvik enstrümanları ile mali açıdan da desteklenmektedir. Genel itibarıyla 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nun 8’inci maddesi kapsamında endüstriyel işletmelerin enerji verimliliği uygulama projeleri Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) Programı, enerji yoğunluğunun azaltılmasına yönelik uygulamaları Gönüllü Anlaşma Programı aracılığıyla desteklenmektedir. Bunun yanı sıra, teşvik mevzuatı çerçevesinde, imalat sanayi tesislerinin en az %15 enerji tasarrufu sağlayan yatırımları 5. Bölge teşviklerinden faydalanmaktadır. Ayrıca KOSGEB İşletme Geliştirme Destek Programı altında Enerji Verimli Elektrik Motorları Değişimi Desteği bulunmaktadır.

Kaynakça

·         Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

·         https://enerji.gov.tr/enerji-verimliligi

·         https://www.temizuretimmerkezi.org/  

Sena Gürsoy