Günümüzde iklim değişikliği ve çevresel bozulma tüm dünya için varoluşsal bir tehdit hâline geldi. Bu sorunların üstesinden gelmek için Avrupa Birliği kendisini modern, kaynakları etkin kullanan ve rekabetçi bir ekonomiye dönüştürecek yeni bir büyüme stratejisi ortaya koydu. Bu strateji çerçevesindeki amaçlar:

•  2050 yılına kadar sera gazı emisyonlarının sonlandırılması,
• Kaynak kullanımından bağımsız ekonomik büyüme ve
• Hiçbir kişi ve bölgenin arkada bırakılmaması (herkesin kapsanması) olarak ifade ediliyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı (The European Green Deal), Avrupa Birliği’nin ekonomisini sürdürülebilir kılmak için ortaya koyduğu bir plan. Sürdürülebilirliği sağlamak için iklimsel ve çevresel sorunları fırsatlara dönüştürmeyi ve bu dönüşümü adil ve herkesi kapsayacak şekilde gerçekleştirmeyi hedefliyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı, temiz ve döngüsel ekonomiye geçişle kaynakların verimli ve etkin kullanımını destekleyecek, biyoçeşitliliği iyileştirecek ve kirliliği sonlandıracak bir eylem planı getiriyor. Eylem planı, bu konuda gerekli yatırımları ve mevcut finansal araçları belirtiyor, adil ve kapsayıcı bir dönüşümün nasıl sağlanabileceğini açıklıyor.

Avrupa Birliği 2050 yılı itibarıyla iklim nötr hâline gelmeyi hedefliyor ve bu siyasi taahhüdü yasal bir zorunluluğa dönüştürmek için Avrupa İklim Yasası’nı önerdi. Bu hedefe ulaşmak ekonomideki tüm sektörlerin aşağıda sayılan bazı aksiyonları almasını gerektirecek:

•  Çevre dostu teknolojilere yatırım yapılması,
•  Sanayinin inovasyon yapmak konusunda desteklenmesi,
•  Özel ulaşım ve toplu taşımanın daha temiz, daha ucuz ve daha sağlıklı biçimlerinin sunulması,
•  Enerji sektörünün karbonsuzlaştırılması,
•  Binaların daha enerji verimli hâle getirilmesi,
•  Küresel çevresel standartların geliştirilmesi için uluslararası ortaklarla birlikte çalışma.

Avrupa Birliği aynı zamanda daha yeşil bir ekonomiye doğru olan bu geçişin en fazla etkileyeceği kesimlere “Adil Dönüşüm Mekanizması” adı altında finansal destek ve teknik yardım da sağlayacak. Bu sayede dönüşümden en çok etkilenecek bölgelere, 2021-2027 yılları arasındaki dönemde en azından 100 milyar Avroluk bir kaynak aktarılacak.

Yeşil Mutabakat hedefleri Avrupa Birliği coğrafyasıyla sınırlı olmayıp küresel çapta etkide bulunacak. Bu anlamda, iklim değişikliği ile mücadelenin yanı sıra yeni bir uluslararası ticaret ve iş bölümü kurgulanıyor. Ülkemiz de bu yeni büyüme stratejisinin getirdiği fırsatlar ve risklerden etkilenecek. Bu kapsamda en büyük fırsat, Avrupa Birliği’nin çevre ülkelere vereceği destekler. En büyük risk ise en önemli ticaret partneri Avrupa Birliği olan ve ihracatı genelde karbon ağırlıklı sektörlere dayanan Türkiye’nin, Sınırda Karbon Düzenleme mekanizması nedeniyle yüksek maliyetlerle karşılaşması, rekabet gücünün düşmesi hatta Avrupa Birliği’nin tedarik zincirlerinden tamamen çıkması. Sınırda Karbon Düzenleme mekanizması, Avrupa Birliği bünyesindeki firmaların rekabet gücünü korumak amacıyla ithal edilen ürünlere ve hammaddelere (ihracatçı ülke tarafından daha önce uygulanmamışsa) karbon vergisi/fiyatlandırması uygulaması demek. Bu uygulamadan etkilenecek sektörlerin başında ise otomotiv, demir-çelik, elektronik ve plastik, enerjiyi yoğun kullanan sektörler geliyor.

Kaynakça:

Avrupa Komisyonu, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en#timeline

TÜSİAD, Ekonomik Göstergeler Merceğinden Yeni İklim Rejimi, İstanbul, 2020