Yatırım Teşvik Sistemi çerçevesindeki yatırımlar; cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılması, teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta-yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi, az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin artırılması, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması gibi amaçlarla 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında desteklenmektedir.

Yatırım Teşvik Sistemi kapsamında 2022 yılında, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 578,6 milyar TL, istihdam sayısı 357.075 olan toplam 13.653 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiştir. 2021 yılı ile karşılaştırıldığında; düzenlenen belge sayısında %8, öngörülen toplam sabit yatırım tutarında %43 artış, istihdam sayısında ise %4 oranında azalış söz konusudur.

2022 yılında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin 13.218 adedi yerli firmalar, 435 adedi yabancı sermayeli firmalar adına düzenlenmiştir. Yerli firmalar için düzenlenen belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 534,6 milyar TL olurken, yabancı sermayeli firmalar için düzenlenen belgelerde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 43,9 milyar TL’dir. Belgeler kapsamında öngörülen toplam 357.075 istihdamın %96’sı yerli firmalar tarafından gerçekleştirilecektir.

2022 yılında verilen yatırım teşvik belgelerinin 5.474 adedi (%40’ı) I. Bölgede, 2.574 adedi (%19’u) II. Bölgede, 1.882 adedi (%14’ü) III. Bölgede, 1.194 adedi (%9’u) IV. Bölgede, 983 adedi (%7’si) V. Bölgede, 1.519 adedi (%11’i) VI. Bölgede ve 27 adedi de Muhtelif bölgelerdedir.

Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarının ise 241,1 milyar TL’si (%42) I. Bölgede, 127,4 milyar TL’si (%22) II. Bölgede, 77,1 milyar TL’si (%13) III. Bölgede, 36,2 milyar TL’si (%6) IV. Bölgede, 41,6 milyar TL’si (%7) V. Bölgede, 29,8 milyar TL’si (%5) VI. Bölgede ve 25,4 milyar TL’si (%5) de Muhtelif bölgelerdedir.

Bölgeler üzerinden bir değerlendirme yapıldığında, yatırım teşvik belgelerinin %40’ının en gelişmiş bölge olan I. Bölgedeki yatırımlar için düzenlendiği, en az gelişmiş bölge olan VI. Bölgedeki yatırımlar için düzenlenen teşvik belgesi sayısının tüm belgeler içindeki oranının %11 olmasına karşın, bu belgelerde öngörülen sabit yatırımın, toplam sabit yatırım büyüklüğünün sadece %5’ine tekabül ettiği görülmektedir.

2022 yılında düzenlenen 13.653 adet belgenin 8.623 adedi komple yeni yatırım, 4.051 adedi tevsi, 979 adedi de diğer mahiyetlerdeki yatırımlardan oluşmaktadır. Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen 578,6 milyar TL’lik toplam sabit yatırım tutarının 343,8 milyar TL’si komple yeni yatırım, 175 milyar TL’si tevsi ve 59,9 milyar TL’si ise diğer mahiyetlerdeki yatırımlardır.

Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen 578,6 milyar TL’lik toplam sabit yatırım tutarının 79,7 milyar TL’si enerji sektöründe (%14), 115,2 milyar TL’si (%20) hizmetler sektöründe, 346,5 milyar TL’si (%60) imalat sektöründe, 27 milyar TL’si (%4,5) madencilik sektöründe ve 10 milyar TL’si (%1,5) de tarım sektöründedir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında tüm sektörlerde artış göze çarpmaktadır.

2022 yılında düzenlenen 13.653 adet yatırım teşvik belgesinin 10.699 adedi bölgesel, 2.907 adedi genel ve 47 adedi de stratejik mahiyete sahiptir. Yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam 578,6 milyar TL’lik sabit yatırım tutarının 441,7 milyar TL’si bölgesel, 130,6 milyar TL’si genel ve 6,2 milyar TL’si stratejik mahiyetteki yatırımlara aittir.

Kaynakça:

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Yatırım Teşvik Bülteni, Aralık 2022

Sena Gürsoy

21.02.2023