Şirket bölünmesi ve birleşmesi ayrı olarak ele alındığından türleri de ayrı şekilde ele alınmaktadır. Kanun gereği, şirket bölünmeleri iki farklı şekilde gerçekleşmektedir. Birinci yöntem tam, ikinci yöntem ise kısmi olarak ele alınmaktadır. Tam bölünme durumunda şirketler mal varlıklarını, alacaklarını ve diğer borçlarını iki ya da daha fazla şirkete tamamen devrederler. Devralan şirket her şeyiyle devralmış olur. Kısmi bölünme durumunda ise bilançoda yer alan gayrimenkuller, üretim tesisleri ve hizmet birimleri ile diğer tüm mallar değerlerince hisseler karşılığında şirkete devredilir. Burada söz konusu olan şirketler birden fazla da olabilir.

Şirket birleşmesi neden ve nasıl yapılır?

Yeni kuruluş hem ticari açıdan hem de ilkeleri açısından gelişme gereği duyar. Şirket birleşmesi yapılırken;

•  Her iki şirketin de tüm maddi durumları göz önüne alınır.
•  Finansal tablolar ve raporlar çok detaylı bir şekilde incelenir.
•  Birleşme raporlarında imzalı belgeler esas alınır.

Şirketler, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) çerçevesinde; rekabeti azaltmak, pazar payını arttırmak, girdi maliyetlerini azaltmak ve verimliliği arttırmak, vergi avantajlarından yararlanmak gibi çok çeşitli sebeplerle birleşme yoluna gidebilmektedirler.

Şirket birleşmesi, devrolunan şirketin mal varlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşmede en az bir şirket tasfiyesiz sona erer. Birleşmeyle devralan şirket devrolunan şirketin mal varlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin mal varlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir. Aşağıda şirket birleşmeleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda ele alınmıştır.

Şirket birleşmeleri iki türlü olabilmektedir:

1.       Devralma şeklinde birleşme: Bir ticaret şirketinin diğerini devralması şeklinde gerçekleşir.

1. Yeni kuruluş şeklinde birleşme: Ticaret şirketlerinin yeni kurulacak bir şirket içinde bir araya gelmeleri şeklinde birleşmedir.

Birleşme sözleşmesi

6102 sayılı Ticaret Kanunu’nun 145. maddesine göre; birleşme sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Sözleşme, birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca imzalanacak ve şirket genel kurulları tarafından onaylanacaktır.

Birleşme sözleşmesinde aşağıdaki unsurların bulunması zorunludur:

•  Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanları, hukuki türleri, merkezleri; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türü, ticaret unvanı ve merkezi,
•  Şirket paylarının değişim oranı, öngörülmüşse denkleştirme tutarı; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
•  Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
•  Şirket paylarının değiştirilmesinin şekli,
•  Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarih ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
•  Gereğinde 141’inci madde uyarınca ayrılma akçesi,
•  Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarih,
•  Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararlar,
•  Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimleri.

Birleşme raporu

6102 sayılı Ticaret Kanunu’nun 147. maddesine göre; birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları ayrı ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlayacaklardır.

Birleşme raporunda;

• Birleşmenin amacı ve sonuçları,
• Birleşme sözleşmesi,
• Şirket paylarının değişim oranı ve öngörülmüşse denkleştirme akçesi; devrolunan şirketlerin ortaklarına devralan şirket nezdinde tanınan ortaklık hakları,
• Gereğinde ayrılma akçesinin tutarı ve şirket pay ve ortaklık hakları yerine ayrılma akçesi verilmesinin sebepleri,
• Değişim oranının belirlenmesi yönünden payların değerlemesine ilişkin özellikler,
• Gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı,
• Öngörülmüşse, devrolunan şirketin ortaklarına birleşme dolayısıyla yüklenecek olan, ek ödeme ve diğer kişisel edim yükümlülükleri ile kişisel sorumluluklar hakkında bilgi,
• Değişik türdeki şirketlerin birleşmelerinde yeni tür dolayısıyla ortaklara düşen yükümlülükler,
• Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği,
• Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki etkileri,
• Gerekiyorsa ilgili makamlardan alınan onaylar,

hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri belirtilir.

Yeni kuruluş yoluyla birleşmede birleşme raporuna yeni şirketin sözleşmesinin de eklenmesi şarttır.

Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ve orta ölçekli şirketler birleşme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebileceklerdir.

Doç. Dr. A. Engin Ergüden

17.03.2023

Kaynakça:

https://www.capitaldenetim.com.tr/turk-ticaret-kanunu-nda-sirket-birlesmeleri