İç denetim, “İşletmenin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetleri” şeklinde tanımlanmıştır. İç denetim faaliyetleri, idarelerin yönetim ve kontrol yapısı ile malî işlemlerinin, risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla, genel kabul görmüş uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

İÇ DENETİMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

Çağdaş iç denetim anlayışına “risk esaslı (odaklı) iç denetim” denilmektedir. Çağdaş iç denetim anlayışı, klasik iç denetimden farklıdır. Klasik iç denetim (mali kontrol, teftiş, vs.) geçmişe dönük olarak yapılan iş, işlem, kayıt ve belgelerin mevzuata, düzenlemelere, standartlara uygunluğuna bakar.

İç denetçiler risk yönetimi ve kontrolleri denetleyip bunları geliştirerek “kurumsal yönetime” destek verirler. Kurumlarda daha iyi bir kurumsal yönetim tesis etmek için iç denetim en önemli araçtır.

·         Yeni TTK, Basel III düzenlemeleri, SPK tebliğleri, BDDK mevzuatı, şirketlerden daha iyi bir kurumsal yönetim anlayışını talep etmektedir.

·         Kurumsal yönetim bir zorunluluk hâline gelmektedir. İyi kurumsal yönetimi tesis etmek ve sürdürmek için şirketlerin bünyelerinde etkin risk yönetimi ve kontrol süreçleri oluşturmaları gerekmektedir.

·         Bu hususlara ilişkin en büyük rehberlik iç denetimden gelir.

İç denetim fonksiyonu;

·         Uluslararası standartlara uygunluk,

·         Fonksiyonel bağımsızlık,

·         Meslek ilkeleri,

·         Değer katma,

·         Güvence verme,

·         Kalite güvencesi gibi temel fonksiyonlara sahiptir.

İç denetim işletme faaliyetlerinde farklılık yaratırken;

·         Geleneksel yöntemler yerine modern teknik ve araçlarla yürütülür.

·         Risk esaslı olarak planlanır ve yürütülür.

·         Yazılı kurallara ve evrensel standartlara sahiptir.

·         Geçmiş değil gelecek odaklıdır.

·         Stratejik önceliklere göre yürütülür.

·         Sistemli ve süreklidir.

·         Nesnel güvence verir.

·         Denetimin tüm türlerini kapsar.

İç denetim;

·         İşlemlerin mevzuata uygunluğunu aramaktan, idareyi geliştirme amacına,

·         Hata arayıcılıktan iyi uygulama örneklerini ortaya koymaya ve yaygınlaştırmaya,

·         Uygunluk denetiminden tüm denetim türlerini kapsayıcılığa,

·         Geçmiş odaklıdan gelecek odaklıya,

·         Birey ve işlem odaklıdan sistem ve süreçlere,

·         Rutinden risk bazlı denetime geçilmesine imkân vererek geleneksel uygulamalardan önemli ölçüde ayrışmaktadır.

İç denetimin amacı;

·         Faaliyetlere güvence vermeyi,

·         Objektif şekilde bilgi sağlamayı,

·         Faaliyetlerin iyileştirilmesi ve sürekli geliştirilmesi yönündeki önerileri ile danışmanlık yapmayı amaçlamaktadır.

İÇ DENETİM TÜRLERİ

Uygunluk Denetimi: Kurumların faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun denetimidir.

Sistem Denetimi: Denetlenen birimin faaliyetlerinin ve iç kontrol sisteminin; organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin ölçülmesi suretiyle değerlendirilmesidir.

Performans Denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarındaki etkililiğin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir.

Mali Denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun; mali sistem ve tabloların güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.

Bilgi Teknolojisi Denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.

Doç. Dr. A. Engin Ergüden

Kaynakça:

https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2018/11/10.-%C4%B0%C3%A7-Denetim-Nedir.pdf