1.      GİRİŞ

Enflasyonun yükseldiği dönemlerde varlıkların ve kaynakların ücretlerinin değişimlerinin yakından takip edilmesi gerekir. İşte bu verileri ortaya koyan ve çeşitli tedbirlerle var olan kayıtları gerçeğe en uygun hâle getiren sisteme enflasyon muhasebesi denmektedir. Enflasyon en basit tanımla, fiyatların düzenli ve hissedilir şekilde artmasıdır. Enflasyonun sürekli yükselmesi, bir ülkenin para değerinin düştüğünü gösterir. Bu yüzden yüksek enflasyona bağlı olarak o ülkenin parasının satın alma gücü de beraberinde düşmektedir.

Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde, finansla ilgili tabloların enflasyon oranlarına göre düzenlenmesi gerekmektedir. Enflasyon muhasebesi ise bu düzenlemelerin yapılabilmesi için gerekli olan muhasebe faaliyetlerine verilen addır. Enflasyonun yükseldiği dönemlerde varlıkların ve kaynakların ücretlerinin değişimlerinin yakından takip edilmesi gerekir.

Enflasyon muhasebesi, var olan enflasyonun finans raporlarına nasıl bir etki ettiğini ortaya koyar. İşletmelerin, işletme sahiplerinin, yöneticilerin ve hatta kuruluşla ilgili olan diğer üçüncü kişilerin daha doğru finansal kararlar alabilmesini sağlar.

2.      ENFLASYON FİNANSAL TABLO İLİŞKİLERİ

Enflasyonun bilançoya etkileri kendi içerisinde ikiye ayrılır. “Parasal kalemler”, paranın alım gücünün değiştiği durumlarda, fiyat hareketlerinin ters oranda değişen kalemler şeklinde tanımlanabilirler. Daha basit anlaşılabilmesi için, fiyatlar yükselirken söz konusu kalemin satın alma gücü düşerse buna parasal kalem denir. “Parasal olmayan kalem” türü ise paranın değerinin değişmesiyle birlikte nominal değerin de değiştiği, fakat satın alma gücünün sabit kaldığı kalemlerdir.

3.        ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI

Günümüz geleneksel muhasebe yönetim sistemleri, enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde yetersiz kalabilmektedir. Bu yüzden enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde üç temel enflasyon muhasebe uygulaması devreye girer.

Fiyatlar genel seviyesi muhasebesi türü, enflasyonun yüksek olduğu durumlarda devreye girer ve paranın satın alma gücünün düştüğü durumlarda yabancı para birimlerinin değerlerini indeksler aracılığıyla aynı birimde ortaya koymaya çalışır. Diğer yönlerden geleneksel muhasebeye benzerlik gösterir. Böylece enflasyondaki hareketlilik muhasebeye yansımış hâle gelir. Fiyatlar genel seviyesi muhasebesi, tek bir birim cinsinden olmayan finansal tabloları aynı para birimi cinsinden aktarabilmek için tercih edilir. Öte yandan maliyet ve hasılatı cari değerle aktarabilmek şeklinde, kuruluş açısından en uygun mali sonuçları elde etmek ve kazancı, kaybı ortaya koyabilmek için de kullanılır.

İkame maliyeti muhasebesi, sadece ikame maliyetinin esas alındığı durumlarda, şirketin üretim gücünü koruyabildiğini savunmaktadır. İkame maliyeti muhasebesi yaklaşımına göre şirket, yalnızca varlıklarını ikame edebileceği seviyenin üzerinde gelir elde edebiliyorsa kâra geçebilir. Ancak bu yaklaşımın bazı problemleri vardır. İkame maliyetlerini belirlemek zordur ve biraz da subjektiftir. Bu da beraber satın alma gücüne istinaden düzeltmelerin yapılmamasına bağlı olarak kazancın ve kaybın belirlenemiyor olmasına neden olur.

Genel fiyat ve ikame maliyeti muhasebesi, her iki yaklaşım türünün iyi yönlerini birleştirmektedir. İkame maliyeti muhasebesi ile ortaya koyulan mali tablolar, dönem sonlarında fiyatlar genel muhasebesi indeksleri aracılığıyla düzene sokulur.

KURUMLAR VERGİSİ KANUNU’NDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 7352 SAYILI KANUN ile 2021 ve 2022 hesap dönemleri ile 2023 hesap dönemi GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE Vergi Kanunu kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar ENFLASYON DÜZELTMESİNE TABİ TUTULMAYACAKTIR.

Kaynakça:

https://www.dia.com.tr/enflasyon-muhasebesi-nedir/

Doç. Dr. A. Engin Ergüden