Aile şirketlerinin büyüme aşamasında yönetim sorunları ortaya çıkmaktadır. Sorunlarını çözmek isteyen bu tür şirketler, şirket bünyesinde profesyonel çalışanlara yer vermektedir. Ancak bu durumu yönetmek hiç de kolay değil. Aile üyeleri ile profesyonel yöneticiler arasında yönetim sorunlarına neden olabilmektedir. Bu sorunların önüne geçmek ve kurumsallaşmak isteyen aile şirketleri, şirketi yönetenler ile profesyonelleri ayırmaya çalışmaktadırlar.
Profesyonel, kavram olarak sahip olduğu misyonu en az hata ile gerçekleştiren kişi olarak tanımlanabilir. Bu durumda profesyonelleşme; bir iş, konu veya alanla ilgili gerekli olan tüm bilgilere hâkim olmak ve bunu en iyi şekilde uygulayabilmek anlamına gelmektedir. Profesyonel kişiler kendilerinin belirledikleri alanlarda uzmanlaşmış kişilerdir ve değişen çevre şartlarına uyum sağlayabilme dereceleri yüksektir. Şirket bünyesinde profesyonel çalışan bulunduran şirketlerin diğer şirketlere oranla çevreye olan uyum süreleri daha kısadır ve bu durum şirketleri sektörel bazda rekabette olduğu diğer şirketler karşısında avantaj elde etme olanağı sağlamaktadır.
Profesyonelleşmenin şirket boyutu ele alınırsa; şirketlerde yönetim de dahil tüm bölüm ve kademelerde profesyonel çalışanların olması, diğer şirket ve profesyoneller ile sürekli ilişki hâlinde olması olarak açıklanabilir. Şirket bünyesindeki profesyonel çalışanların oranı, şirketin profesyonelleşmesi açısından oldukça önemlidir. Bu oran şirketlerin kurumsallaşmasının ölçülmesinde kullanılan önemli bir ölçüttür.
Kurumsallaşma sürecindeki aile şirketlerinde yapılan ilk çalışmalardan biri de yönetim kurulunun oluşturulmasıdır. Yönetim kurulu, ülke mevzuatlarında yer alan, şirket içerisindeki tüm yetkileri elinde bulunduran, sermaye sahiplerinin (aile üyeleri) vermiş oldukları yetki ile temsil edildikleri, şirket içi stratejileri, politikaları ve düzenleri yapma yetkisine sahip bir yapıdır.
Şirketi yöneten aile üyeleri genellikle şirket bünyesinde etkin ve yararlı çalışan bir yönetim kurulu varlığını istemezler. Bunun nedeni ise aile üyelerinin şirket bünyesinde sahip oldukları özerk konumu kaybedecekleri ve şirket gizliliğinin kaybolacağı düşüncesidir.
Aile şirketlerinde kurumsallaşma süreçleri profesyonel bakış açısına sahip yönetim kurulları tarafından gerçekleştirilir. Yönetim kurulları uzun vadede şirketlerin performansını etkileyerek şirketlerin yaşam ömürlerine doğrudan katkıda bulunurlar. Aile şirketlerinin başarılı olma göstergesi bünyelerinde yönetim kurullarının bulunması ve ortaya koyduğu performanstır .
Aile şirketlerinde etkin olarak kullanılan yönetim kurulu yapısı:
• İcra Başkanı (Aile üyeleri arasından)
• Hissedar (Aile üyeleri arasından, İcra Başkanı dışından)
• Genel Müdür Yardımcısı ( Aile üyeleri arasından)
• Profesyonel Üye (Aile üyeleri dışından ve bağımsız)
• Profesyonel Üye (Aile üyeleri dışından ve bağımsız)
• Profesyonel Üye (Aile üyeleri dışından ve bağımsız)
• Profesyonel Üye (Aile üyeleri dışından ve bağımsız)
Doç. Dr. Kadir TUNA