Müşteri Kredi Değerliliği Nasıl Belirlenir?

Hangi müşteriye ne kadar kredili satış yapılacağı önemli bir karardır. İşletmeler bu kararı verirken kredinin beş ‘K’sı olarak adlandırılan temel faktörleri değerlendirirler. Bunlar sırasıyla karakter, kapasite, kapital (sermaye), karşılık (teminat) ve koşullardır:
 
 
Karakter
Müşterinin borcuna sadakati demektir. Bu durum müşterinin geçmişine bakarak anlaşılır. Taahhütlerini yerine getirme ve borçlarını zamanında ödeme konusunda temiz sicili olan işletmeler ve kişilere kredili satış yapma kararı çok kolay verilir.

Kapasite
Müşterinin talep ettiği krediyi geri ödeme gücünü gösterir. Borç ödeme kapasitesi hakkında genellikle finansal tablolardan çıkartılan likidite ve borç oranlarına bakarak karar verilir.

Kapital
Öz sermayeleri güçlü şirketler potansiyel olarak iyi müşteri sayılırlar. Bir işletmenin sermayesinin gücü genellikle borç/sermaye ve kârlılık oranlarına bakarak değerlendirilir.

Karşılık
İşletme varlıklarının buyrukluğu kullanılan kredinin karşılığı (teminatı) kabul edilir. Kredi açılan firmanın varlıkları ne kadar fazla ise iflas hâlinde açılan krediyi geri alma şansı o kadar fazladır. Bu nedenle kredi açılacak müşterinin bilançosu iyi incelenmeli, varlık miktarı ile varlıkları değerlendirme yöntemi görülmeli, varlıkların banka, işletme veya kişiler lehine rehin edilip edilmediğine bakılmalıdır.

Müşterilere tanınacak kredi limitlerinin belirlenmesi

Her bir müşteriye tanınabilecek azami kredi limiti iki grup faktörün etkisi altındadır.

1. Müşterinin faaliyette bulunduğu sektördeki koşullar
• Yüksek rekabet ortamı müşterilere açılacak kredi limitlerini sınırlandırır.
• Riskin yüksek olması limitlerin kısılmasına yol acar.
• Kâr marjı düşükse daha sınırlı kredili satış yapılır.

2. Müşterinin sermaye durumu ve borç ödeme gücü
• Sermaye yeterli, borç ödeme gücü yüksekse kredi limitleri genişletilebilir.

3. Müşterinin yeni veya eski oluşu
• Yeni müşteri daha riskli kabul edildiğinden kredi limiti sınırlanır.

4. İşletmenin büyüklüğü
• Büyük işletmeler müşterilerine daha geniş limitler tanıyabilir.

5. İşletmenin pazarlama politikası
• Satışları artırmak, yaymak, yeni pazarlara girmek için atılgan bir pazarlama politikası izleyen işletme, kredi standartlarını gevşeterek limitleri genişletebilir.

6. Rakip işletmelerin uygulamaları
• İşletme, rakiplerin politikalarını genellikle takip etme eğilimindedir.

7. İşletmenin mali imkânları
• İşletmenin kaynakları yetersizse kredi limitleri sınırlı olacaktır.
 

Uzman Hakkında

Prof. Dr. Kadir Tuna
Finansal Yönetim

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İngilizce İktisat Bölümü’nden 1999 yılında mezun oldu. Yüksek lisans ve doktorayı aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde tamamladı.
İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi ve Bankacılık Araştırma Merkezi Müdürü’dür.

Başta İstanbul Üniversitesi olmak üzere çeşitli üniversitelerde bankacılık ve finans konularında lisans ve yüksek lisans düzeylerinde dersler vermektedir. 2003 yılında 5411 sayılı Bankacılık Kanunu Tasarısı TBMM Bütçe Plan Komisyon üyesi, 2005 yılında DPT 9. Kalkınma Planı Finansal Hizmetler Özel İhtisas Komisyon üyesi, 2008 yılında T.C Ulaştırma Bakanlığı İntermodal Finansman Özel İhtisas Komisyonu üyesi ve 2012 yılında T.C Kalkınma Bakanlığı 10. Kalkınma Planı Finansal Hizmetler Özel İhtisas Komisyon üyesi olarak görev yaptı. Tuna, aynı zamanda Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Çatı Dergisi Danışma Kurulu üyesi, Halkbank Beraber dergisi ve Takvim Gazetesi köşe yazarıdır. Televizyonlarda ekonomi alanında yorumculuk yapan Tuna’nın uzmanlık alanı ekonomi, bankacılık ve finanstır

Tüm Uzmanlar
Uzmanın Diğer Makaleleri