İşletme Kârlılığı Nasıl Analiz Edilir?

Kâr oranları; işletmenin tüm faaliyetlerinde kârlı çalışıp çalışmadığının, özkaynaklarının ve yabancı kaynaklarının verimli kullanılıp kullanılmadığının, verimliliğinin ölçülüp yorumlanmasında kullanılan oranlardır. Bu oran ile işletmenin faaliyet dönemindeki kazanç gücü ve faaliyetlerinin etkinliği değerlendirilir. Kârlılık oranlarından en çok kullanılanlar aşağıdaki gibidir.

Brüt Satış Kârı Oranı
Faaliyet Kârı Oranı
Net Kârlılık Oranı
Özkaynaklar Kârlılığı Oranı
Aktif Kârlılığı Oranı

Brüt Satış Kârı Oranı

Net satışların yüzde kaçının brüt satış kârına dönüştüğünü gösterir. Aşağıdaki formülle hesaplanır.

Brüt Kâr Marjı = Brüt Satış Kârı / Net Satışlar

Brüt satış kârı satışlardan satışların maliyeti arasındaki farktır. Brüt satış kârı bu tutarın net satışlara bölünmesiyle elde eldir. Satışların ne kadarı üretim maliyetini ne kadarlık kısmı brüt satış kârını oluşturduğunu gösterir. Faaliyet giderleri ve diğer gelir ve giderler dikkate alınmadan sadece satışların maliyeti dikkate alındığından satışların kârlılığının ölçülmesi açısından önemli bir orandır. Bu oran sektördeki diğer firmalarla karşılaştırılarak değerlendirme yapılmalıdır. Bu oranı değerlendirirken işletmenin geçmiş dönemlerini ve sektördeki diğer şirketlerle karşılaştırmak uygun olur.

Faaliyet Kârı Oranı

İşletmenin faaliyet kârlılığını gösteren bir orandır. Faaliyet kârının net satışlara bölünmesiyle bulunur ve net satışlardan yüzde kaçının faaliyet kârına gittiğini gösteren bir orandır. Oran değerlendirilirken, işletmenin geçmiş yıl oranları ve sektördeki diğer firma oranlarıyla karşılaştırma yapılır. Formül aşağıdaki şekildedir.

Faaliyet Kârı Oranı= Faaliyet Kârı / Net Satışlar

Net Kârlılık Oranı

Net kârın net satışlara bölünmesiyle elde edilen bu oran, işletme faaliyetlerinin kârlılığı hakkında bilgi verir. Bu oranda işletmenin faaliyet kârı ve faaliyet dışı gelir ve kârlar ile faaliyet dışı gider ve zararlar da dikkate alınmıştır. Net kârın, net satışlar içindeki yüzde payını gösteren bu oran aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır.

Net Kâr Oranı= Net Kâr / Net Satışlar

Bu oran, işletmenin vergi sonrası net kârı ile net satışlar arasındaki ilişkiyi açıklar. Net dönem kârının satışlara oranlamasıyla bulunan net kârlılık oranı satışların yüzde kaçının net kâra dönüştüğünü belirtir. Aşağıdaki formülle hesaplanır.

Net satışların hangi oranda net kâra dönüştüğünü gösteren bu oranı değerlendirirken işletmenin geçmiş dönemlerindeki oranları ve aynı sektördeki diğer işletmelerin oranlarıyla karşılaştırma yapılır.

Temettü dağıtımı net dönem kârı üzerinden yapıldığı için yatırımcılar için bu oran ayrıca önem taşımaktadır.

Özkaynaklar Kârlılığı Oranı

İşletmenin sahip olduğu özkaynakların kârlılığını gösteren oran, bir birim özkaynağa düşen net kârı gösterir. Aşağıdaki formülle hesaplanır.

Özkaynaklar Kârlılığı = Net Kâr / Özkaynaklar

Özkaynaklar işletme sahibini temsil eder ve işletme sahibinin işletmeye verdiği sermaye ve işletmeden çekmedikleri kârlardan oluşur. Bu nedenle öz kaynaklar kârlılığı işletme sahibinin en çok ilgilendiği orandır. İşletme dönem içinde sermaye artışı yapmış ise o zaman ortalama özkaynaklar dikkate alınır.

Aktif Kârlılığı Oranı

Aktif kârlılığı işletmenin sahip olduğu tüm varlıkların etkin kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Aşağıdaki formülle hesaplanır.

Aktif Kârlılık Oranı= Net Kâr / Aktif Toplamı

Doç. Dr. Kadir Tuna

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

İşletme Kârlılığı Nasıl Analiz Edilir?

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!