Firmaların Karşılaştıkları Kur Riski Türleri

Genellikle firmalar üç tip döviz kuru riskine maruz kalırlar. Bunlar; İşlem Etkisi , Muhasebe Etkisi ve Ekonomik Etki’dir.

1. İşlem Etkisi

İşlem etkisi, döviz kurlarında oluşan beklenmeyen değişikliklerin, firmaların varlık ve yükümlülükleri üzerinde oluşturduğu etki olarak ifade edilmektedir. Bu etki; döviz üzerinden yapılan vadeli alım-satım, dövize dayalı borçlanma ve borç verme durumlarında ortaya çıkmaktadır.

İşlem etkisi; “beklenen nakit akımları üzerine döviz kuru dalgalanmalarının etkisiyle oluşan kayıp ve kazanç ihtimali” olarak tanımlanmaktadır. Döviz cinsinden gelecekte elde edilecek veya ödenecek nakit akımları, firmanın bilançosunda alacak ya da borç olarak kaydedilmiştir. Bedeli gelecekte tahsil edilecek olan bir mal ihracatına bağlı olarak maruz kalınan kur riski, işlem etkisidir.

İşlem riskinin firmalar tarafından hesaplanması sırasında dikkate alınan faktörler; gelecekte belli bir tarihte, belli bir kur üzerinden alacaklı ya da borçlu olma ve kurlar arasındaki korelasyon ilişkisidir. Bu durumda; tek bir döviz kalemi üzerine netleştirme işleminin yapılarak, farklı kurlardan kaynaklanan etkilerin giderilmesi gerekmektedir.

2. Muhasebe Etkisi

Muhasebe etkisi, döviz kurlarındaki beklenmeyen değişikliklerin, firmanın mali tabloları üzerinde oluşturduğu etkidir. Bu etki yabancı para ile ifade edilen aktif veya pasif kalemlerin ana ülke parasına dönüştürülmesi sırasında ortaya çıkmaktadır. Özellikle, firmaların yurt dışında faaliyet gösteren yan kuruluşlarına ait bilançolarının konsolidasyonu sırasında bu etki meydana gelmektedir. Çünkü yan kuruluşların bilançoları, faaliyet gösterdikleri ülkenin para birimi cinsinden tutulmaktadır. Yan kuruluşun mali durumunda her hangi bir değişiklik olmasa dahi sadece iki ülke arasındaki döviz kurunun değişimine bağlı olarak, ana firma kâr ya da zarar etmiş gibi görünebilecektir. Dolayısıyla firma, maliyet ve kâr hesaplamalarında cari rakamlar ile elde etmiş olduğu kârları, ortalama rakamlar ile göstermek zorunda kalacaktır.

3. Ekonomik Etki

Ekonomik etki, döviz kurlarında meydana gelen beklenmeyen değişikliklerin firmanın gelecekteki nakit akışlarını etkileyerek, firmanın bugünkü değeri üzerindeki etkilerini gösterir. Firmalar döviz kurlarında yaşanan değişimler sonucu; iş hacimlerinde artış veya azalışlarla karşılaşabileceklerdir.

Ekonomik etki, kendi içerisinde işlem etkisini de içermektedir. Ancak, ekonomik etki ile işlem etkisi arasında temel farklılıklar da bulunmaktadır. Örneğin, işlem etkisi firmanın yapısal yükümlülüklerinden, bilenen alacaklarından veya ödemelerinden artarken; ekonomik etkide bu miktarlar, tahminlere dayalı ve belirsizdir. Dolayısıyla ekonomik etki, yabancı kurlardaki değişikliklerin; likidite, faaliyet, finansal yapı ve kârlılık üzerindeki etkisi olarak tanımlanır. Bunların yanında ekonomik etki, girdi maliyetleri bir kurdan, satışlar başka bir kurdan olduğunda artacaktır. Yabancı kurlarda meydana gelen değişiklikler (aşırı volatil görünüm), firmaların rekabet pozisyonlarını doğrudan etkileyerek, olumsuz sonuçlara neden olabilecektir.

Yrd. Doc. Dr. Kadir Tuna

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

Firmaların Karşılaştıkları Kur Riski Türleri

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!