Devlet Yardımları

Devlet yardımları veriliş amaçlarına, şekillerine, konularına göre değişiklik göstermektedir.

Amaçlarına göre devlet yardımları

Devlet yardımları amaçlarına göre sınıflandırıldığında, teşvik ve üretimin desteklenmesi amacıyla yapılan devlet yardımları olarak ayrılmaktadır.

1. Teşvik amacıyla yapılan devlet yardımları

Teşvik maksadıyla kullandırılan devlet yardımlarının temel amacı; herhangi bir sektörde faaliyet gösteren firmanın üretim düzeyini ve çıktısını artırmasını, yüksek risk olarak görülen bazı faaliyet alanlarına girişini, bu sayede ülke milli gelirinin yükseltilmesini sağlamaktır.

Türkiye’de uygulanmakta olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında teşvik amacıyla kullandırılan devlet yardımları, elde tutulan tasarrufların getirisi ve verimi daha yüksek alanlara yönlendirilmesi, hem yurt içinde hem de uluslararası düzeyde rekabet koşullarında kalıcı olabilmek adına teknoloji ve AR-GE yatırımlarının özendirilmesi, yatırım oranlarının artırılması ve ülkeye girecek olan doğrudan yabancı yatırım sayısının artırılması amacıyla verilmektedir.

2. Üretimin desteklenmesi amacıyla yapılan devlet yardımları

Üretimin desteklenmesi amacıyla yapılan yardımlar genel olarak piyasa koşullarında rekabet edemeyecek kadar az üretim seviyesine sahip olan işletmelere, piyasa koşullarında tutunabilmeleri ve gerekli üretim seviyelerine ulaşabilmeleri amacıyla devlet tarafından verilen desteklerdir. Bu yardımlarda üretici konumunda bulunan işletmeye, malın maliyeti ve dünya piyasası koşullarındaki fiyat arasındaki fark kadar bir destekleme yapılmaktadır. Şayet işletmelerin içinde bulundukları piyasa koşullarında yeniden rekabet gücünü kazanmaları muhtemelse bu devlet yardımlarının süresi de kısalmaktadır.

Veriliş şekillerine göre devlet yardımları

Veriliş şekillerine göre devlet yardımları iki başlık altında incelenmektedir. Bunlardan ilki nakdi yardımlar, diğeri ise nakdi olmayan yardımlardır.

1. Nakdi yardımlar

Nakdi yardımlar, kamu tarafından bir birikmiş fondan ya da devlet bütçesinden herhangi bir sektöre, firmaya ya da bölgesel bazda projelere verilen parasal desteklerdir. Nakdi devlet yardımları primler, verilen hibeler, işletmelerin öz sermayelerine eklenen katkılar ve piyasada oluşan fiyatın üzerinde gerçekleştirilen destekleme alımları olarak kategorize edilmektedir. Bu kategoriler içerisinde yer alan hibeler ve primler özellikleri nedeniyle daha önceden tahmin edilebilir ve hesaplanabilir niteliktedirler. İşletmenin öz sermayesine yapılan katkılarda da, devlet bu işletmenin piyasada işlem gören menkul kıymetlerini satın alma yoluyla destekte bulunmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan bir tanesi, hisse senetleri alınan işletmenin piyasada faaliyet gösteren diğer şirketlerin ya da yatırımcıların dahi bu hisse senetlerine yatırım yapma kararı almayacak kadar kötü durumda olmasıdır.

2. Nakdi olmayan yardımlar

Nakdi olmayan devlet yardımları, ekonomik anlamda işletmelere ya da kişilere yarar sağlayan ayrıcalıklardır. Bu ayrıcalıklar işletmelerin maliyetlerini azaltma şeklinde de ortaya çıkabilmektedir. Burada devlet tarafından nakit olarak bir fon transferinden ziyade devletin elde etmeyi planladığı bir takım gelirlerden feragat etmesi söz konusudur. Bu tür yardımlar daha önceden tahmin edilemeyen yardımlardır. Bu yardımlar; elde edilmesi planlanan vergilerde indirim yapılması, vazgeçilmesi ya da kişilere muafiyetler tanınması, kredi kefaletleri ve faiz oranı düşük kredi imkânları olarak ortaya çıkmaktadır.

Vergi ile bağlantılı olarak ortaya çıkan devlet yardımları, ödenmesi gereken vergilerin devlet tarafından kısmi ya da tamamen alınmamasını ifade etmektedir. Kredi kefaletlerinde devlet bir garantör olarak işletmenin normal piyasa koşullarında elde edemeyeceği kredilere referans olmaktadır. Düşük faizli krediler ise adından da anlaşılacağı üzere piyasa koşullarının altında bir faiz oranı ile borçlanmayı ifade etmektedir.

Doç. Dr. Kadir TUNA

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

Devlet Yardımları

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!