Yıllık izinde anlaşma esastır

Yaz ayları geldi, havalar ısındı, tatil planları yoğunlaştı. Dolayısıyla çalışanlar şimdi yıllık izinlerini kullanacakları günleri belirlemeye çalışıyor. İzinler konusunda birçok işyerinde anlaşmazlıklar yaşanıyor. Çünkü hemen herkes yaz aylarında izin kullanmak istediğinden işverenler de işin aksamaması için plan yapma arzusunda olduğundan çatışmalar da doğal olarak ortaya çıkıyor.

Öncelikle belirtelim, yıllık izin gerek işçilerde gerekse memurlarda anayasal bir hak. Yani işveren 'izin kullandırmıyorum', işçi de 'ben kullanmak istemiyorum' diyemiyor. Bu izinleri kullanmayıp ‘parasını almak’ gibi bir uygulama da maalesef yasalarımızda bulunmuyor.

Yıllık ücretli izin ile ilgili son yapılan düzenlemelerle artık toplam izinler ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebiliyor. Yani çalışanlar isterlerse izinlerini 1'er gün olarak bile kullanabiliyor. Peki, yıllık izin konusunda çalışanların ve işverenlerin hakları neler? Gelin isterseniz kafalardaki sorulara cevaplar vererek bu konulara açıklık getirmeye çalışalım.

1) Kimler izin kullanabilir?

Tüm çalışanların senelik izin hakkı vazgeçilmez bir hak. İşçilerin yıllık izin için en az bir yıl çalışmaları gerekiyor. Aynı işyerinde çalışma süresi henüz bir yılı dolmamış olanlar izin kullanamıyor. 1-5 yıl arası çalışanlar en az 14 gün, 5-15 yıl arası en az 20 gün, 15 yıl ve daha fazlası için en az 26 gün izne hak kazanır. 50 yaş üstü ve 18 yaş altı çalışanların izinleri 20 günden az olamıyor. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.

2) Bir yılını doldurmayan izin yapamaz mı?

Yasa gereği 1 yılını doldurmayan bir çalışan izin kullanamıyor. Fakat işveren isterse işçilerine 1 yıl dolduktan sonra hak edeceği izin günlerini avans olarak kullandırabilir. Burada iznin tamamı da bir bölümü de kullandırılabilir. Bu tamamen işveren ile işçi arasındaki anlaşmayla gerçekleşiyor. Ancak yasal olarak bir yılı doldurmayan çalışan izin kullanamıyor.

3) Bir yıllık sürenin hesaplaması nasıl yapılıyor?

Yıllık izin için gerekli 1 yıl hesaplanırken işyerinde bulunulan tüm zamanlar dikkate alınır. Yani deneme süresi de bu 1 yıla dahil edilir. Doğum izni gibi yasal izinler de 1 yıllık süre hesabına katılır.

4) Part-time çalışanların izin süreleri nasıl hesaplanır?

Part-time çalışan işçilerin izin için gerekli 1 yıllık süreleri de işe başladıktan sonra geçen zaman olarak hesaplanır. Çalışmadıkları günler de bu hesabın içindedir. Yani ilk işe başladıkları tarihten bu yana 1 yıl geçip geçmediğine bakılır. Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlar gibi yararlanır ve farklı işleme tabi tutulamaz. Kısmi süreli ya da çağrı üzerine iş sözleşmesi ile çalışanlar iş sözleşmeleri devam ettiği sürece her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır. Yukarıdaki esaslara göre izine hak kazanan kısmi süreli ya da çağrı üzerine çalışan işçilerle tam süreli çalışan işçiler arasında yıllık izin süreleri ve izin ücretleri konularında bir ayrım yapılamaz.

5) İzin istenilen zamanda kullanılabilir mi?

Çalışanın bu hakkı olmasına rağmen, çalışma düzeni bakımından burada takdir hakkı işverendedir. Ancak bunun da usulleri belirlenmiştir. İzin kurulu veya işveren, işçinin istediği izin kullanma tarihi ile bağlı değildir. Ancak, izin sıra ve nöbetleşmesini göstermek üzere söz konusu kurulca düzenlenecek çizelgeler işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak hazırlanır. Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde; işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir. Yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe dönerlerse, işveren bunları anılan sürenin bitiminden önce işe başlatmayabilir.

6) İzin talebi ne zaman verilmelidir?

İşçi hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirir.

7) Kullanılmayan izin hakkı yanar mı?

İzin hakkının yanması söz konusu değildir. Çeşitli sebeplerle kullanılmayan izinler ya sonraki dönemde kullandırılır ya da iş akdinin feshedilmesi sırasında son maaştan parası ödenir. Bu ödeme tazminat alınıp alınmasına bağlı olmadan yapılır.

8) Yıllık izinler bölünebilir mi?

Yıllık izin son düzenlemeye göre ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebilir. Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez.

9) İzinler maaştan düşülür mü?

Yıllık izinler ücretli izinlerdir. Çalışana maaşı tam olarak ödenir. Sigorta primleri tam olarak ödenir. Dolayısıyla maaştan bir eksilme yapılamaz.

10) Yol izni nasıl kullanılır?

Yasalarımız gereği çalışanlara 4 güne kadar yol izni verilir. Ancak bu 4 günün ücreti maaştan düşülür. İşçinin şehir dışına gittiğini ispatlaması gerekir.

11) İzin ücreti nasıl hesaplanır?

İzin ücreti hesaplanırken 1 tam yıl hesaba katılır. 1 yıldan eksik süreler dikkate alınmaz. Örneğin, 1 yıl 8 ay çalışan bir işçi için izin ücreti 1 yıl üzerinden belirlenir. İşçiye ödenecek miktar son çıplak ücreti ile hesaplanır. Brütten yapılacak hesaplamalarda yasal prim ve vergi kesintileri düşülür. Yani net ücret olarak ödenir.

12) İzin kaydı nasıl tutulur?

İşveren; çalıştırdığı işçilerin izin durumlarını gösteren, yıllık izin kayıt belgesini tutmak zorundadır. İşveren, her işçinin yıllık izin durumunu aynı esaslara göre düzenleyeceği izin defteri ya da benzeri bir istemle takip edebilir.

13) İzin kurulu olması zorunlu mudur?

İşçi sayısı yüzden az olan işyerlerinde; izin kurulunun görevleri, işveren veya işveren vekili veya bunların görevlendireceği bir kişi ile işçilerin kendi aralarında seçecekleri bir temsilci tarafından yerine getirilir.

14) Gazetecilerin izin süresi nasıl belirlenir?

Gazeteciye en az 1 yıl çalışmış olmak şartıyla 4 hafta izin kullandırılıyor. Meslekte hizmeti 10 yıldan yukarı olan bir gazeteciye, 6 hafta ücretli izin veriliyor. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanıyor.

Faruk ERDEM

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

Yıllık izinde anlaşma esastır

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!