Geçtiğimiz yılı çıkartılan 7020 sayılı yasa ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a 48/A maddesi eklenmiş ve tecil ve taksitlendirme işlemleriyle ilgili usuller değiştirilmişti. Buna göre devletin alacakları borçluyu çok zor duruma düşürecekse borçlu tarafından yazı ile istenmiş olmak ve belirlenen şartları taşımak koşuluyla vadesi bir yılı geçmemiş alacaklar, tecil ve taksitlere bölünebilir hükmü getirilmişti.

Bu değişiklik vergi borçları için uygulanmaya başlamış ve uyumlu mükelleflerin zor durumları tespit edilerek gerekli kolaylıklar sağlanmıştı.  Aynı düzenleme Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları için de uygulanmaya başlandı. Sosyal Güvenlik Kurumu bir genelge ile bu uygulamanın başladığını duyurarak şartları da belirledi. Böylece iyi niyetli ve yükümlülüklerini bugüne kadar yerine getiren mükelleflerin zora düşmeleri halinde devlet onların yanında yer alacak. Burada borçluların tespitinin ardından “çok zor durum” tespiti yapılacak ve borçlar 60 aya kadar tecil ve taksitlendirmeyle tahsil edilebilecek.

Madde hükmünden yararlanacak borçlunun;

1. Başvuru tarihi itibarıyla en az 3 yıl süreyle; ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması,
2. Başvuru tarihinden geriye doğru 3 yıla ait vergi beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş olması (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.),
3. Bu madde kapsamına giren ve başvuru tarihi itibarıyla vadesi 1 yılı geçmemiş borcunun borç ödemede hüsnüniyet sahibi olmasına rağmen ödenememiş olması gerekiyor.

Amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı beş yüz bin (500 bin) Türk lirasını (bu tutar dahil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranmayacak. Bu tutarın üzerindeki amme alacaklarının tecilinde gösterilmesi zorunlu teminat tutarı beş yüz bin Türk lirasını aşan kısmın %25’i olacak.

Prim borçlarına uygulanmış olan gecikme cezası ve gecikme zammı yerine Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) oranları basit usulde uygulanacak. Prim borçlarının taksitler halinde ödenmesinde yıllık yüzde 22 olan tecil faizi, çok zor durum derecesine bağlı olarak yüzde 1,1 ile yüzde 16,5 arasında değişen oranlarda uygulanabilecek.

1. Teminatsız tecil tutarını; yarısına kadar indirmeye, yeniden kanuni tutarına getirmeye, zorunlu teminat oranını %50’ye kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, yeniden kanuni orana getirmeye,
2. Borçlunun çok zor durum hâlinin tespitinde kullanılmak üzere varlıklar, yükümlülükler ve nakit akımlarını esas alan mali göstergeler ile mali durumu tespite yarayan diğer ölçütlere dayalı kriterleri belirlemeye, belirlenen kriterler çerçevesinde çok zor durum hâlini derecelendirmeye ve bu dereceleri dikkate alarak;
a) Tecil süresini 60 aya kadar uzatmaya,
b) Farklı faiz oranları belirlemeye,
3. Tecil edilecek gecikme zammını, Türkiye İstatistik Kurumu’nun her ay için belirlediği Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’nin (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak hesaplatmaya,
4. Madde hükmünü, alacaklı diğer amme idarelerini, alacak türlerini ve uyumlu borçlu kapsamına girebilecek borçlu kriterlerini belirleyerek uygulatmaya (Devlete ait olup Maliye Bakanlığı’na bağlı olanlar dışındaki tahsil dairelerince takip edilen alacaklar dahil), yetkilidir.

Haciz yapılmışsa mahcuz mal, değeri tutarınca teminat yerine geçer. Tecil edilen amme alacakları ile ilgili olarak daha önce tatbik edilen ve borcun tamamını karşılayacak değerde olan hacizler, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminat iade edilir. Ancak, mahcuz malların değeri tecil edilen borç tutarından az, zorunlu teminat tutarından fazla olması hâlinde, tatbik edilen hacizler, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarı mahcuz mal değerinin altına inmediği müddetçe kaldırılmaz. Tecilli borca karşılık alınan teminat ise, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarının zorunlu teminat tutarının altına inmesi durumunda, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacak.

6183 sayılı Kanun’un 48/A maddesi uyarınca yapılacak tecil ve taksitlendirme işlemlerinde, borçluların “çok zor durum” halinin tespitinde;

Nakit Oranı: Hazır Değerler + Menkul Kıymetler / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Likidite Oranı: Dönen Varlıklar - Stoklar /Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Kaldıraç Oranı: Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar + Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar/ Toplam Varlıklar
 

İşletme hesabı veya zirai işletme hesabı esasına göre defter tutan, ticari kazancı basit usulde tespit edilen ve serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin çok zor durum halinin tespitinde aşağıdaki mali göstergeler kullanılır.
 

Nakit Oranı: Kasa + Banka / Kısa Vadeli Borçlar
Likidite Oranı: Kasa + Banka + Kısa Vadeli Alacaklar /Kısa Vadeli Borçlar
Kaldıraç Oranı: Kısa Vadeli Borçlar + Uzun Vadeli Borçlar /Toplam Varlıklar
 

a) Nakit oranının 0,1 veya 0,1’den küçük olması,
b) Likidite oranının 0,7 veya 0,7’den küçük olması, e) Kaldıraç oranının 0,7 veya 0,7’den büyük olması Şartlarının bir arada bulunması gerekiyor.