2022 yılı birçok açıdan çalışma hayatında önemli gelişmelerin olduğu bir yıl olmaya devam ediyor. Aralık ayında yapılan asgari ücret zammının yüzde 50,5 olmasıyla birlikte çok önemli bir karar da alınmış, tüm asgari ücretlerden gelir ve damga vergileri kaldırılmıştı. Bununla birlikte sadece asgari ücretlinin değil, tüm çalışanların maaşlarının asgari ücret kadar kısmından da vergi kaldırılmıştı. Bu şekilde kamu 50 milyar liranın üzerinde bir vergiden vazgeçerek çalışanını desteklemişti.

Bütün dünyanın yaşadığı yüksek enflasyon krizinden Türkiye’de etkileniyor. Bu şekilde ortaya çıkan yeni durum 2022 yılı için bir başka yeniliği de gündeme getirdi. 2016 yılından sonra ilk kez yıl içinde asgari ücret tespit komisyonu tekrar toplanarak yılın ikinci yarısı için yeni bir asgari ücret belirledi. Böylece yıl başında yapılan yüzde 50,5 oranındaki artıştan sonra asgari ücrete yüzde 30 zam daha yapılarak net ücret 4.253 liradan 5.500 liraya, brüt ücret ise 5.004 liradan 6.471 liraya çıkartılmış oldu. Burada yıllık artışa bakıldığında 2.825 liradan 5.500 liraya çıkan bir asgari ücret görüyoruz. Her iki zammı kümülatif olarak hesapladığımızda artış oranının yüzde 95’i bulduğunu görüyoruz. Burada asgari ücretin bir gösterge rakamı olduğunu unutmamak gerekiyor. Bunu bir geçim rakamı olarak sunmak yanlış oluyor. Dolasıyla burada komisyon “Bu rakamdan daha az maaş verme” diyor. Ama nedense bizim işletmelerimizde sanki bu rakam ödenecekmiş gibi bir algı olduğu için asgari ücretlimiz 7-8 milyon kişiyi buluyor. Bu rakamın içinde gerçek maaşı gizlenen ve asgari ücretten gösterilip devletten vergi prim kaçırılan işçiler de bulunuyor. Burada tekrar edersek bir geçim rakamı olmayıp bir gösterge rakamı olan asgari ücretten daha fazla maaş verip ücretler genel seviyesinin yukarı çekilmesi gerekiyor.

Asgari ücretten kaldırılan vergiler yeni dönemde de alınmayacak. Ayrıca her işverene çalışan başına 100 TL’lik destek de sürecek. Burada vergi desteğinin 844 liraya çıkması söz konusu olacak. Devletin feragat ettiği vergi geliri ise 90 milyar lirayı geçmiş olacak. Bu arada her bir işçi için ödenecek 100 TL’lik destek (günlük 3,3 TL) SGK ödemelerinden mahsup edilecek. Bu destek işsizlik sigortası fonundan karşılanacak ve istihdamı koruma şartıyla ödenecek. Yani çalışan sayısında azaltma yapan işletmelerin desteği de kesilecek.

Asgari ücretin yıllık artışını formüle edersek sonuç şu şekilde oluyor:

100 BİRİM ÜCRET ÜZERİNDEN YILLIK ASGARİ ÜCRET HESABI

Aralık artışı: %50,5
100 X %5,5 = 150,5

Temmuz artışı: %30
150,5 X %30 = 195,65

Kümülatif yıllık artış: %95,65

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yaptığı toplantı sonrasında açıklanan yeni rakamla birlikte yılın ikinci yarısında uygulanacak asgari ücret değişmiş oldu. Bu değişiklik işsizlik maaşından GSS primine kadar birçok ödemenin ve borçlanmanın miktarını da değiştirmiş oldu. Yeni asgari ücret şu şekilde belirlendi:

ASGARİ ÜCRETİN NETİNİN HESABI (TL/AY)

ASGARİ ÜCRET              6.471,00    
SGK PRİMİ %14                905,94    
İŞSİZLİK SİG. PRİMİ %1      64,71    
KESİNTİLER TOPLAMI       970,65    
NET ASGARİ ÜCRET       5.500,35    

İŞVERENE MALİYETİ (TL/AY)

ASGARİ ÜCRET    6.471,00    
SGK PRİMİ %15,5 (İşveren payı)     1003,01    
İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA PRİMİ %2    129,42    
İŞVERENE TOPLAM MALİYET    7.603,43    

Asgari ücrete göre belirlenen bazı ödeme ve borçlanmalar da şu şekilde değişti:

Genel Sağlık Sigortası
                                                                 Mevcut              Yeni

- Primi                                                       150,12             194,13
- Muafiyet için kişi başı gelir sınırı    1.668                2.157

YARDIM AYLIKLARI GELİR SINIRI

Aylık türü       Mevcut kişi başı gelir sınırı         Yeni kişi başı gelir sınırı
65 yaş                               1.417,80                                    1.833,45
Engelli aylığı                    1.417,80                                    1.833,45
Evde bakım                     2.835,60                                    3.779,90

İŞSİZLİK MAAŞI NASIL DEĞİŞECEK?

                                      Mevcut (TL)                                Yeni (TL)
                               Maaş           Ele geçen*            Maaş            Ele geçen*
En düşük              2.001,60      1.986,41             2.588,40          2.568,75
En yüksek            4.003,20       3.972,82             5.176,80          5.137,50                
*Damga vergisi kesilmiştir.

ÖDENEKLERDE ALT SINIR

İş göremezlik ödeneği              Mevcut                Yeni
Günlük
- Ayakta tedavide                      111,20 TL            143,80 TL
- Yatarak tedavide                       83,40 TL            107,85 TL
Annenin                                 12.454 TL            16.105,60 TL
     
EMEKLİ VE MEMURA ENFLASYON ARTIŞI

Asgari ücretin güncellenmesinin ardından emekliler ve memurların merakla beklediği haziran enflasyonu da açıklandı. Haziran enflasyonu ile birlikte 6 aylık oran da ortaya çıkmış oldu. Buna göre SSK ve BAĞ-KUR emeklileri yüzde 42,35 oranında enflasyon artışı alırken memurlar ve memur emeklilerinin maaş artış oranları yüzde 41,69 oldu. Emeklilerin ve memurların yeni maaşları temmuz ayından itibaren hesaplarına yatırılmış olacak. Memur maaşlarına yapılacak yüzde 41,69 oranındaki artış ile birlikte sosyal ödemeler de artacak. Buna göre 65 yaş aylığı, evde bakım parası ve engellilere ödenen maaşlar yüzde 41,69 oranında artırılacak. Aynı zamanda kıdem tazminatı tavanı da bu oranda artmış olacak.

Faruk Erdem