İş Davalarında Yeni Dönem

Türkiye’de iş mahkemelerinin en çok ilgilendiği konuların başında kıdem tazminatı dosyaları geliyor. Bunu işe geri dönüş davaları izliyor. Özellikle kıdem tazminatı ile ilgili davalar bazen yıllar boyunca sürüyor ve sonunda işçi de kazansa, işveren de kazansa kayıp büyük oluyor. Mahkemelerin ve Yargıtay’ın iş yükü de büyüyor.
Geçtiğimiz ay çıkartılan bir yasa ile artık bu soruna neşter vurulmuş oldu. Yeni İş Mahkemeleri Yasası bu konudaki uyuşmazlıkları çok kısa sürede çözüme kavuşturacak düzenlemeleri de hayatımıza soktu. İş yeri ile uyuşmazlık yaşayan çalışanlar artık arabulucuya gidecek ve en fazla 4 haftada sorunun çözmüş olacak.
Yaklaşık 28 milyon çalışanı ilgilendiren yasa ile iş davalarında 450 gün süren çile sona eriyor. Kıdem-ihbar tazminatı, fazla mesai alacaklarına ilişkin anlaşmazlıklar yargıya taşınmadan çözülecek. Kıdemde dava açmada zaman aşımı süresi de 10 yıldan 5 yıla düşürülürken, işçi-işveren anlaşmadığında arabulucu faturası Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacak. Yasa ile getirilen yenilikler özetle şöyle:
  • Maddi yetersizlik nedeniyle dava açamayanlar para ödemeden hakkını arayabilecek.
  • Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin ikinci kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. Bu durumda ücret, tarifenin birinci kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, tarifenin ikinci kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilecek.
  • Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde, iki saatlik ücret tutarı tarifenin birinci kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenecek. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde tarifenin birinci kısmına göre karşılanacak. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılacak.
  • Kıdem, ihbar tazminatı, fazla mesai, yıllık izin ücreti için yıllarca yargı sonucu beklenmeyecek. Hem çalışan hem işverenin işi kolaylaşacak.
  • Kıdem, ihbar, kötü niyet, mobbing tazminatı ve sendikal tazminatlar, ücret, ikramiye, fazla mesai, yıllık izin ücreti, prim, tatil ücretleri alacakları, işe iade davaları için önce arabulucuya gidebilecek. Dava açma şartı artık arabulucu olacak. Arabulucuya gitmeden dava açılamayacak.
  • Kıdem, ihbar tazminatında dava için zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla çekildi. Böylece işverenler için de bir kolaylık sağlandı. Uzun yıllar süren faiz yükü azaltılmış oldu.
  • Yasadaki istisna ise iş kazalarında ortaya çıktı. İş kazası, meslek hastalığından kaynaklı tazminat davalarında arabulucu şartı aranmayacak.
  • İşçi-işveren arasında hakaret, iş yerinde mal-malzemeye zarar verilmesinden doğan tazminat talepleri de arabulucuya götürülecek.
  • Tazminatla ilgili arabuluculukta, iki taraf tutarın yüzde 3'ü oranında ödeme yapacak. İşçinin zor durumunu gözeten patron gerekirse tüm masrafı ödeyebilecek.
  • Arabulucu en fazla dört hafta içinde anlaşmazlıkları sonuçlandıracak. Taraflar anlaşamadığında dava yolu açık olacak.
  • Arabulucunun aldığı karar mahkeme kararı niteliği taşıyacak. Bu karar temyiz edilemeyecek.
  • Asıl-alt işveren ilişkisi durumunda işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenler, arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılacak, iradeleri birbirine uygun olacak.
  • Gazeteciler, gemi adamları da tazminat, işe iade davalarında arabulucuya başvuracak.
  • İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorunda olacak.
  • Arabulucuya başvurulmadan dava açılırsa herhangi bir işlem yapılmaksızın dava, dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilecek.
  • Taraflardan biri, geçerli bir mazeret göstermeden ilk toplantıya katılmazsa arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu olacak. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmeyecek.
  • Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılacak.
  • İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde, işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, tarifenin ikinci kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilecek.
     

Uzman Hakkında

Faruk Erdem
Emeklilik ve Sigorta

Faruk Erdem, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Üniversite yıllarında başladığı gazeteciliğe birçok gazete, televizyon, radyo ve haber ajansında devam etti. Hâlen Takvim Gazetesi’nde Ekonomi Müdürü olarak görev yapan Faruk Erdem aynı zamanda Sabah ve Yeni Asır gazetelerinde köşe yazarlığı yapmakta, A Haber televizyon kanalında her sabah ekonomi gündemini yorumlamaktadır. Ayrıca A Para kanalında her cuma akşamı yayınlanan çalışma hayatı, vergi, tüketici hakları ve sosyal güvenlik konularını içeren “Bize Sorun” adlı bir programın da yorumculuğunu üstlenmiştir. Erdem, bir dönem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Hayatı Danışma Kurulu üyeliği de yapmıştır. Sürekli sarı basın kartı sahibi olan Faruk Erdem, Ekonomi Gazetecileri Derneği Başkan Yardımcısı ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesidir. Emeklilik sistemlerini konu alan “Ah Bir Emekli Olsam!” isimli kitabın da yazarıdır.

Tüm Uzmanlar
Uzmanın Diğer Makaleleri