TBMM’de görüşülmekte olan istihdam paketinin içinde yer alan yapılandırma düzenlemesi yaklaşık 4 milyon vatandaşı ve işletmeyi borçtan kurtaracak yenilikler içeriyor. Özellikle vatandaşın devlete olan borçlarının kapsama alındığı düzenleme yasalaştıktan sonra iki aylık bir başvuru süresi de olacak. Pandemi dolayısıyla başvuruların online olarak da yapılması bekleniyor. Bu arada hemen yazının başında hatırlatalım. Yapılandırma düzenlemesi 31 Ağustos 2020'den önceki dönemlere ilişkin borçları kapsıyor. Ayrıca bu bir af değil. Yani borçlar silinmiyor. Ancak faiz ve gecikme cezaları silinirken enflasyon oranında fark ekleniyor. Dolayısıyla anapara borcu duruyor. Yapılandırma düzenlemesinde ne gibi yenilikler var özetle bakalım.
Hangi borçlar düzenleme kapsamında?
Gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV, motorlu taşıtlar vergisi, özel tüketim vergisi, emlak vergisi, gümrük vergisi, tüm idari para cezaları, su, atık su, yol katılım payları ve KYK borçları. SGK prim borçları, idari para cezaları, birlik aidat borçları, vakıf taşınmazları borçları, nüfus para cezaları, Karayolları Taşıma Kanunu'na göre kesilen para cezaları, karayollarının usulsüz geçişler nedeniyle kesilen para cezaları gibi tüm idari para cezaları, ecrimisiller, haksız alınan destekleme ödemeleri, kaynak kullanımı destekleme fonu. Taşınmaz kültür hazine alacakları, madenlerden alınan devlet hakkı, 6183 sayılı Kanun’a göre takip edilen diğer alacaklar. TOBB, TESK, Türkiye Barolar Birliği, TÜRMOB, İhracatçılar Birliği aidat ödemeleri, KOSGEB kapsamındaki aidatlar ve alacaklar, Organize Sanayi Bölgelerinin kredi borçları, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesi yüzde 50'den fazlası bunlara ait şirketlerin irtifak hakkı, kiralama hakkından alacaklar, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve vakıf mallarını kiralanması ve kira alacakları, kalkınma ajanslarının il özel idare, belediye, sanayi odalarından alacakları, TSE hizmet bedeli alacakları.
Başvurular hangi yolla yapılacak?
Başvurular yasanın çıkmasıyla başlayacak ve yıl sonuna kadar sürecek. Posta yoluyla ya da internet aracılığı ile başvuru yapılabilecek.
Borç için nereye başvurulacak?
Borcun bulunduğu kuruma başvuru yapılacak. Vergi ise vergi dairelerine ya da belediyelere başvuru yapılacak. Prim borçları için SGK’ya başvuru yapılacak. Diğer borçlar için de ilgili kurumlara başvuru yapmak gerekecek.
Borç hesaplaması nasıl olacak?
Biriken borcun faizleri silinecek. Anapara borcuna aylık yüzde 0,35 olarak belirlenen yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) dikkate alınarak enflasyon farkı eklenecek. Borçlar ilk taksitte ödenirse, bu gecikme zammının yüzde 90’ı da ayrıca silinecek.
Taksit ile ödeme imkânı olacak mı?
Vatandaş borcunu taksitlendirmek isterse gecikme zammıyla birlikte 18 taksite kadar bölünecek. Ancak ödemeler iki ayda bir yapılacağından toplam taksit sayısı 36 aya çıkmış olacak.
İlk taksit ne zaman ödenecek?
Taksit ödemeleri başvuruların bitmesiyle başlayacak. Vergi ile ilgili borçlarda ilk taksit Ocak 2021, prim borçlarında ise Şubat 2021 tarihinde başlayacak.
Daha önce yapılandırma yapanlar katılacak mı?
Daha önce yapılandırmaya katılanlar ya da yapılandırması bozulanlar da bu düzenlemenin kapsamında olacak.
Hacizler duracak mı?
Yapılandırmaya başvurup ilk taksitin ödenmesiyle tüm adli takipler de durmuş olacak.
GSS borçları ne olacak?
İşi olmayan, anne babasından dolayı bakılmakla yükümlü olmayan kişilerin Genel Sağlık Sigortası prim borçları için farklı bir ödeme kolaylığı sağlanıyor. Bu kişilerin sadece anaparayı ödemeleri yeterli olacak. Prim borcunun anaparasını ödeyenlerden gecikme faizi veya enflasyon farkı alınmayacak. Bu kapsamda borcu bulunanlar 30 Nisan'a kadar ödeme yapabilecek. GSS prim borcu olanlar, Nisan 2021 tarihine kadar ücretsiz olarak sağlık hizmetinden yararlanmaya devam edecek.
KYK borçları nasıl ödenecek?
Yapılandırma kapsamında öğrenim kredisi borçları da bulunuyor. Gençler, yapılandırma imkânıyla öğrenim kredisi borçlarını kolaylıkla kapatabilecek. Ödemeler ocakta başlayacak. İsteyen peşin avantajıyla, isteyen de 36 ayda 18 eşit taksitte borcundan kurtulabilecek. Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı Ayşe Dilbay, Kredi ve Yurtlar Kurumu borçlarıyla ilgili, "Burada 3,1 milyon kişi bulunuyor, tutar ise 5,3 milyar lira" dedi.
Bağ-Kur’luya emeklilik imkânı gelecek mi?
Bağ-Kur'lulara primleri için yapılandırma, dondurma, ihya kolaylığı getirildi. Böylece borcu olduğu için emekli olamayanlar yapılandırma ile emeklilik hakkına da kavuşacak. Ayrıca bu borçlarını sildirip günleri dondurarak da eğer yeterli primleri varsa para ödemeden emekli olabilecekler.
Düzenlemeye göre; Bağ-Kur'lu olan esnaf, çiftçilerin 31 Ekim 2020'ye kadar olan prim borçlarını iki ay içinde ödemeyen ya da yapılandırmayanların prim borcu silinirken sigortalılıkları dondurulacak. Bu süreler emeklilik için geçerli olmayacak. Geçmişte borçlarını yatırmayanlar faaliyetlerini sürdürüyorsa 1 Kasım 2020'den itibaren Bağ-Kur kayıtları yeniden başlayacak. Bağ-Kur'lu olup da prim borçları nedeniyle daha önce sigortalılık süreleri durdurulanların kendileri veya hak sahipleri, yasa çıktıktan itibaren 2 ay içinde SGK'ya ihya başvurusunda bulunabilecek. Gecikme faizi yerine enflasyon farkı ve anaparayı şubat ayına kadar ödemeleri durumunda durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek. Borcun tamamını ilk taksit döneminde yatırmayanların ihya işlemi geçerli olmayacak. Böylece prim eksiği olan ve yüksek prim borcu nedeniyle emekli olamayanlara fırsat doğacak.
Ödemeler nasıl yapılacak?
Ödemeler ilgili kurumun veznesine yapılacağı gibi bankalar aracılığı ile de ödenecek.
Katsayı oranları nasıl belirlenecek?
TAKSİT KATSAYI
6 taksit (12 ay) Yüzde 1,045
9 taksit (18 ay) Yüzde 1,083
12 taksit (24 ay) Yüzde 1,105
18 taksit (36 ay) Yüzde 1,15