Gerek internetin gerekse posta ve kargo taşımacılığının tüm dünyada yayılması ile birlikte, uluslararası mal akımı türlerinde de değişiklikler olmuş, yeni iş alanları ve de pazarlar oluşmuştur. Böylece internet üzerinden eşya tanıtım ve satışına yönelik oluşturulan pek çok internet sitesi ulusal sınırları aşmış, posta veya hızlı kargo taşımacılığı vasıtasıyla uluslararası boyutta eşya trafiğine yol açar hale gelmiştir. Burada kastedilen eşya, kıymet ve/veya miktar yönünden ticari nitelikte olmayan, genellikle gümrük muafiyetleri kapsamına giren eşyadır. Sürecin bir parçası olarak, ülkemiz de bunun bir tarafı haline gelmiştir. Bu bağlamda internet üzerinden yurt dışı alışverişlerinde uygulanan gümrük işlemlerine kısaca açıklama getirmekte yarar görülmektedir.
Gümrük vergilerinden muafiyet ve istisna tanınacak haller, 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tanımlanmış olup, posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşya için uygulanan muafiyet de dayanağını bu karardan almaktadır. Kararın “Önemli Değeri Olmayan Eşya” başlığı altında yer alan 45’inci maddesinde Türkiye Gümrük Bölgesi’ndeki bir kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen, bedeli gönderi başına toplam 22 Avro’yu geçmeyen eşya ile 150 Avro’yu geçmeyen kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayına muafiyet tanınacağı; muafiyetin aynı kişi tarafından kullanılmasının süreklilik arz ettiğinin tespiti halinde muafiyetin kullanımına sınırlama getirilebileceği ifade edilmiştir.
Görüldüğü üzere posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen ‘önemli değeri olmayan eşya’ için tanımlanan söz konusu muafiyette, göndericinin gerçek ya da tüzel kişi olup olmaması, eşyanın şahsi, ailevi ve hediyelik eşya niteliğinde eşya olup olmaması, eşya karşılığında alıcı tarafından bir bedel ödenmiş olup olmaması, işlemlerin belli bir dönemde yapılmış olup olmaması gibi hususlara değinilmemiş sadece kıymet kıstası belirlenerek, muafiyet, eşya kıymetinin 22 Avro’yu aşmamasına göre tanımlanmıştır.
Diğer yandan, posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşyanın kıymetinin 22 Avro’dan fazla olması durumunda göz önüne alınması gereken bir sonraki kıstas, eşyanın kıymetinin 1.500 Avro’dan az olup olmadığıdır. Eşyanın kıymetinin 22 Avro ile 1.500 Avro arasında olması halinde; ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi ve diplomatik eşya ve yolcu eşyası hariç olmak üzere, gelen eşyanın brüt 30 kilogramı geçmemesi koşuluyla, eşyanın değeri üzerinden;
a) Avrupa Birliği ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18,
b) Diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20,
c) Kitap veya benzeri basılı yayın için %8,
ç) Özel Tüketim Vergisi Kanunu eki (IV) sayılı listede yer alan eşya olması durumunda yukarıdaki oranlara ilave %20 oranında tek ve maktu bir vergi tahsil edilmektedir. Yapılan vergilendirme işleminde, eşya kıymetinden 22 Avro tutarındaki değer mahsup edilmez.
Yurt dışından posta yolu ile Türkiye Gümrük Bölgesi’ne gelen söz konusu eşya, posta çantaları ve koliler Gümrük Kanunu’nun 173/1 maddesi uyarınca Gümrük İdaresi’nin kontrol ve muayenesine tabi olup, bu kontrol ve muayene işlemleri posta işleme merkezlerinde yapılmaktadır. Ticari nitelikte olup gümrük beyannamesi verilmiş eşyanın muayenesi, muayeneye ilişkin genel hükümler uyarınca; ticari nitelikte olmayan ve sözlü beyan formu veya Déclaration en Douane kapsamı eşyanın muayenesi ise, örnekleme yöntemi ile yapılmaktadır. Bu nedenle, yurt dışından posta yoluyla gelen eşyanın değeri 22 Avro’dan fazla olduğu halde herhangi bir gümrük vergisi ödenmemiş olması durumunda bunun sebebi, belirtilen ‘örnekleme yöntemi’nin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Muayene edilen ticari nitelikte olmayan eşyanın Déclaration en Douane’larında yazılı değerleri, gümrükçe uygun bulunduğu takdirde aynen kabul olunmakta ve bu eşya için alıcı tarafından herhangi bir işlem yapılması gerekmemektedir. İbraz olunan Déclaration en Douane’lar gümrükçe beyanname olarak kabul edilerek, gümrük işlemleri ilgili gümrük memuru tarafından yapılmakta ve böylece eşya doğrudan adrese teslim edilir hale gelmektedir. Kayıtlı değerleri uygun görülmeyenler ile Déclaration en Douane’larında kıymeti gösterilmeyen eşya için ise, Gümrük Kanunu ile belirlenen, eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesi esasları çerçevesinde kıymet tespiti yapılmakta ve gerekmesi halinde bu kıymet vergi tahakkukuna esas alınmaktadır.
Sonuç olarak, yurt dışından alınan eşyanın belirlenen kıstaslar dahilinde önemli değeri olmayan eşya olması halinde, vergisel açıdan büyük avantaj elde edilmektedir. Böylece gümrük işlemleri sorunsuzca tamamlanarak eşya tüketiciye başkaca bir işleme gerek olmaksızın adresinde ulaşmakta, bu da internet üzerinden alışverişi kolay ve özendirici kılmaktadır. Aynı zamanda, eşya bedelinin ödenmesi yönünden, finansal kuruluşların internet ortamında sağladıkları güvenlik imkanları da, tüketiciler adına internet üzerinden alışveriş yapmayı çekici hale getirmekte, dolayısıyla internet üzerinden yapılan alışverişlerde hızlı bir artış gözlenmektedir.
Levent ÖZKARDEŞ
Parola
Güvenlik
