Dış ticarete dair kontrol ve denetimlerin büyük çoğunluğu gümrük idaresi tarafından gerçekleştirilmekte, dolayısıyla cezai işlemler de yine gümrük idaresi tarafından uygulanmakta. Gümrük idaresi tarafından karara bağlanan ya da geçmiş döneme ilişkin olup henüz karara bağlanmamış olmakla birlikte karara bağlanma ihtimali bulunan işlemler için gündemimizde yine yeni bir af kanunu bulunmakta. Mart ayında yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun bu açıdan bizleri ciddi biçimde ilgilendiriyor.

Kapsadığı dönem itibari ile 31.12.2022 tarihinden önce gümrük yükümlülüğü doğan ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları söz konusu kanun kapsamında yapılandırmadan yararlanabilecek. Ceza işlemlerinin hangi aşamasında durum nedir, temel düzenleme çok uzun olsa da burada ana hatları ile ele almaya çalışalım.

Kesinleşmiş alacakların yapılandırılması ile ilgili olarak 12.03.2023 tarihi itibarıyla vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan gümrük vergilerinin ödenmemiş kısmı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi yan alacakları yerine belirlenen tutarların ödenmesi koşuluyla kesilen idari para cezalarının tamamı; usulsüzlük cezaları kapsamı idari para cezaları ile Kabahatler Kanunu’nun iştirak hükümleri nedeniyle kesilmiş idari para cezalarının yarısının ödenmiş olması şartıyla kalan yarısı; Gümrük Kanunu’nun 235 ve 238’inci maddeleri kapsamında düzenlenen idari para cezalarının %30’unun ve varsa gümrük vergileri aslının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi yan alacakları yerine belirlenen tutarların ödenmesi şartıyla cezaların kalan %70’i ile alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi yan alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilmekte. Yargı kararı ile kesinleştiği hâlde mükellefe ödemeye yönelik tebligatın yapılmadığı alacaklar da bu madde kapsamında yapılandırılacak.

Kesinleşmemiş ve dava safhasında bulunan alacaklar ile ilgili olarak ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, vergilerin yarısının ve yarısına karşılık gelen faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine belirlenen tutarların ödenmesi şartıyla, vergilerin kalan yarısı ile bu yarıya dair faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilmekte. 12.03.2023 tarihi itibarıyla gümrük vergilerine ilişkin gümrük yükümlülüğü doğmuş ve idari itiraz süresi geçmemiş veya idari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan tahakkuklar ile ilgisine göre istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz süreçlerinde olan davalar hakkında da bu hükümler uygulanacak.

Henüz ceza kararına bağlanmamış, inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler ile ilgili olarak gerek cari gümrük işlemleri süreci içerisindeki incelemeler gerekse geçmişe yönelik ertelenmiş kontrol ya da sonradan kontrol incelemeleri kapsamı denetimler çerçevesinde, 12.03.2023 tarihinden önce başlanıldığı hâlde tamamlanamamış olan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam edilecek. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tahakkuk eden vergilerin %50'si ile bu tutara gecikme faizi yerine hesaplanacak tutar, bu tarihten sonra kararın tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamı ile cezalarda duruma göre  belirlenen tutarların ödenmesi koşuluyla vergi aslının %50’sinin, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75’inin, eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş cezaların %85’inin, gümrük vergilerine uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

Kanun kapsamı yapılandırmadan yararlanabilmek için, kanunun ilgili maddelerindeki başvuru süresine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, 31.05.2023 günü mesai bitimine kadar ilgili gümrük idaresine (ilgili gümrük müdürlüğüne), 23.03.2023 tarih ve 32141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “7440 Sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Tebliğ” ekinde yer alan “EK-1” formu ile başvuruda bulunulması gerekmekte.

Başvuru sonrası, kanun hükümlerine göre hesaplanan tutarlar peşin veya taksitler hâlinde ödenebilir. Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin olarak ödenmesi hâlinde faiz niteliğinde uygulanacak olan katsayı uygulanmayacak. Hatta bu durumda, ödemenin konusuna göre önemli oranda indirimler de söz konusu. Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde ise ilgili maddelerde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla başvuru sırasında 12, 18, 24, 36 veya 48 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birisi tercih edilecek, tercih edilen taksit süresinden daha uzun sürede ödeme yapılamayacak, ayrıca taksit sayısına göre belirlenmiş bulunan faiz niteliğinde katsayı hesaplanan tutara uygulanacak. İlk taksit ödemeleri 30.06.2023 tarihine kadar, diğer taksitlerin ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde en fazla 48 eşit taksitte ödenmesi gerekiyor.

Söz konusu yapılandırma imkânından yararlanılabilmesi için başvuruda bulunanların ilgili maddeler uyarınca dava açmamaları veya açılan davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekiyor. Bunun sağlanması için başvuru sırasında davadan vazgeçme vb. dilekçelerinin verilmesi gerekli. Söz konusu davadan vazgeçme vb. dilekçeleri mükellef tarafından ilgili mahkemeye sunulmayacak, gümrük idaresi (ilgili gümrük müdürlüğü) tarafından alınarak ilgili yargı merciine iletilecek.

Kanun, geçmişte kalan işlemlerinden kaynaklı idari yaptırımlar ile karşı karşıya bulunan ya da gelecekte karşı karşıya kalma ihtimali olanlar için önemli imkânlar sunuyor. Ancak hatırlatmak isterim ki başvuru için 31.05.2023 son tarih. Mevcut işlem dosyalarını elden geçirip durum analizi yaparak bu imkânlardan yararlanmakta fayda var.

Dr. Levent Özkardeş

10.04.2023