Eylül ayının sonlarına doğru Rusya, Ukrayna’ya ait olan dört bölgede düzmece referandumlar düzenledi ve hemen hemen sessiz sedasız şekilde bu dört bölgeyi kendisine bağladı. Yaşanan olaylar zinciri Birleşmiş Milletler güvenlik konseyinde Rusya vetosu sebebiyle kınanamadı ve ekim başlarına geldiğimizde Şubat 2022’den bu yana yaşanan karşılıklı el yükseltme oyunu devam etti. İlhak edilen yerlerde ve/veya koparılmak istenen bölgelerde uygulanan referandum, halk oylaması gibi düzenlemeler aslında Batı’nın, Anglosaksonların çok sık kullandığı yöntemlerdendir. Dolayısıyla Rusya’nın da Batı’nın yöntemlerini emperyal amaçları için kullanması, durumu daha da komplike hâle getiriyor.

Hatırlanacağı üzere Çin de komünizm-sosyalizm sonrası dönemde piyasa ekonomisini baz almış ve 1990’larda Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olarak hızla büyümüş, ABD’nin ve Batı’nın ekonomik hegemonyasını tehdit eder hâle gelmişti. Batı ise bu gelişmelere karşı koymakta zorlanmış ancak Trump döneminde gümrük vergileri ve ithalat kotaları ile yani serbest piyasa ekonomisinin uygulamaları ile karşılık verebilmişti. Benzer mantıkta düşünmeye devam ettiğimizde Rusya’nın referandum uygulamalarına gereken sert karşılığı veremeyen Batı ve Anglosaksonlar ne Rusya’ya karşı NATO’yu devreye alabiliyorlar ne de Rusya’ya karşı savaş ilan etmeyi göze alabiliyorlar. Hâlihazırda yapılanları; sürekli yardım paketlerinin ve silah yardımlarının artırılması, kısa ve orta menzilli modern silahların tedarik edilmesi, Rusya’nın tahıl, gübre, petrol, doğal gaz gibi ihraçlarına fiyat limitleri ve/veya engeller konulması şeklinde sıralayabiliriz.

Sonuç itibarıyla bakıldığında ortada giderek kilitlenen jeopolitik bir durum söz konusu ve ekonomik etkileri başta Avrupa Birliği’ni, çevre ülkelerle bölgeleri vuruyor. Giderek kısır döngüye doğru evrilen bu gelişmeler bir yandan sosyal tabanda, halklar, toplumlar nezdinde temel değişimlerin kapısını açarken diğer yandan bir bekleme sürecini, fırtına öncesi sessizliği beraberinde getiriyor. Nükleer tehdit konusunu bir kenara koyarsak aslında Batı’nın silah ve yardım tedariği dışında atabileceği ana adım yine belirli bölgelerde referandum, böl ve yönet tarzı yaklaşımlar olabilir görünüyor. Zira Rusya’nın nüfuz alanı olan başta Kafkaslar ve Orta Asya gibi alanlar referandum silahının yumuşak güç olarak kullanılabileceği yerler. Bu sebeple Çeçenistan, Dağıstan gibi özerk bölgelerden Özbekistan’daki Karakalpakistan mevzusuna, Tacikistan-Kırgızistan sınır meselesinden Azerbaycan-Ermenistan barış görüşmelerine kadarki alanda yeni gelişmeler oluşması muhtemel diyebiliriz. Nihayetinde hem dış politika-diplomasi hem de ekonomik ideoloji açılarından bu bir bumerang oyunu ve oyunu oynayan taraflar güvenlik konseyini domine eden nükleer güçler.

Dr. K. Dağhan Gökçe