24 Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna hamlesi ile başlayan küresel düzen değişimi temmuz ayına girdiğimizde küresel düzende pek de değişim olacak şekilde ilerlemiyor diyebiliriz. Putin'in atmış olduğu adım sonrası yaşanan tüm gelişmeler bir yandan Rusya-Çin hattındaki belirsizliği gözler önüne sererken diğer yandan Atlantik hattı ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki savunma ve bağımsızlık çekişmesine sahne oluyor. Putin durumun farkında ve Ukrayna konusunda 1945 sonrası dünya düzeninin yarattığı Birleşmiş Milletler (BM) çatışmasızlık şartlarına göre uygun hâle gelecek şekilde konuyu kapatmak istiyor. AB tarafı ekonomik anlamda enerji bağımlılığı sebebiyle hemen hemen çaresiz fakat Atlantik tarafı NATO üzerinden konuyu kapatmak istemiyor ve Ukrayna meselesini uzatma peşinde, zira Ukrayna ve NATO vekaleti üzerinden iş uzadıkça Rusya'nın zayıflayacağını ve hatta yalnızlaşacağını düşünüyor ki Putin'in son BM çerçevesindeki açıklamaları Rusya'nın hamlesinin oldukça bireysel ve tek taraflı bir tavır olduğunu gösteriyor.

Tüm bu eldeki verileri göz önüne aldığımızda ve Türkiye'nin son NATO blokajını kaldırdığını düşündüğümüzde küresel düzenin ve son durumun Atlantik hattının oyun planına göre şekillenmesinin beklendiğini düşündürtüyor. Demek ki Türkiye giderek denge-nötr-kendine özgü duruştan Atlantik oyun planına yakınsayacak şekilde manevra yapıyor, bu durum da AB hattından uzaklaşmanın yanı sıra Türkiye'nin bölgesindeki konumlanmanın da yeniden tanımlandığı gerçeğine işaret ediyor. Türkiye'nin bölgesel yeniden tanımlaması dediğimizde İsrail ve Arap Birliği ile yakınlaşmadan bahsediyoruz ancak Arap Birliği petrol fiyatları sebebiyle hem işin uzamasından hem de Rusya-Çin tarafı ile denge kurulmasından yana bir tavır sergiliyor. Dolayısıyla Türkiye'nin İsrail ve Arap Birliği tarafı ile ilişkileri kısmen belirsiz lakin son aldığı pozisyon gereği AB tarafı ve başta Yunan tarafı ile iplerin daha da gerilmesi oldukça olası ancak Rusya-İran hattından kısmen uzaklaşıyormuş gibi görünmek Suriye-Libya hattında yeni gelişmelerin de habercisi diyebiliriz.

Son durumu toparlamak gerekirse Atlantik ve NATO hattının güç kazandığı, Rusya'nın da Kırım'ın ötesinde Donbass bölgesinde kontrolü tamamen ele geçirdiği bir temmuz ayına giriyoruz. Türkiye ise NATO kartını Atlantik tarafına bir adım yaklaşacak şekilde kullanmayı tercih etmiş durumda, dolayısıyla Rusya hattından bir adım uzaklaşmış konumda. AB tarafı hemen hemen ilkbahar aylarındaki belirsiz çaresizlik içerisinde lakin İsrail-Arap Birliği proaktif şekilde denge politikası gütme amacını taşıyor. Ana görüntüde belirsiz çekişme sürerken iki ana hat arasındaki taşlar yavaş yavaş yer değiştiriyor veya hareket alanı açmaya çalışıyor. Tüm bu görüntü altında Biden'ın Orta Doğu ziyaretinin önemi biraz daha net anlaşılabilir diye düşünüyorum.

Dr. K. Dağhan Gökçe