Petrol fiyatları küresel çapta üretimden tüketime kadar tüm değer zincirindeki maliyetleri yakından etkileyebilecek emtialardan biridir. Aynı zamanda ham petrol fiyatı ABD Doları ile fiyatlandığından dolayı ABD Doları’nın değeri de reel kesimin maliyetlerini küresel çapta oldukça fazla etkileyebilecek konumdadır. Tabii petrol üretimi olmayan ya da yeterli üretimi olmayan ülkeler için durum maliyetler açısından daha da kritik hâle gelebilmektedir. Bahsettiğimiz bu durum oldukça temel bir gerçektir ve tarihsel olarak tüm ekonomik planlarda yer almaktadır. Tam da bu noktada önemli bir diğer husus ise petrol fiyatı ve emtialar ile ABD Doları ilişkisinden ötürü ABD Merkez Bankası Fed’in izlediği faiz ve kur politikasıdır. Zira Fed, ABD ekonomisinin hem makro-ekonomik gerçeklerine hem de dış politikasına göre faizlere yön vererek küresel ölçekte ABD Doları’nın değerine ve emtiaların fiyatlarına şekil vermektedir.

2020 yılının başlarında pandeminin global ölçekte hızla yayıldığı zamanlarda başta Fed olmak üzere tüm majör merkez bankaları, faizleri sıfır ve hatta altına çekme yarışına girmişlerdi. Dolayısıyla petrol fiyatları küçülme, aşırı daralma ve resesyon tehlikesi ile sıfıra hatta geçici olarak negatif değerlere kadar düşmüştü. İşte bahsettiğimiz tarihsel gerçekler ve yakın dönemdeki gelişmeler ışığında petrol fiyatları günümüzde pandemiden çıkış planı çerçevesinde 70-80 dolar bandında fiyatlanmaktadır. Yani başta ABD ekonomisi olmak üzere majör merkez bankaları ve ekonomiler pandemi öncesi makro ekonomik duruma geçiş hazırlıkları yapmaktadır. Bu hazırlıklar hem sıfır ve negatif faiz ortamından çıkış hem de arz-yönlü oluşan enflasyon baskılarının bastırılması amacını taşımaktadır.

Küresel sisteme yön veren ana emtia ve faiz politikaları baz aldığımızda da 2022 yılında ve ötesinde küresel ölçekte bir faiz ve enflasyon gerçeği ile ciddi anlamda karşı karşıya olduğumuzu söyleyebiliriz. Pandemiden çıkış aşamasında pandemi ve varyant gelişmelerine göre faiz artış hızı değişebilecekken emtia fiyatlarının seyri biraz da Orta Doğu’daki gelişmelere paralel şekillenecek. Lakin OPEC kontrolündeki bir piyasada petrol ve enerji fiyatlarının 50 dolar altına gelmesini beklemek oldukça düşük bir ihtimal olur. Hatta petrol fiyatları için 100 dolar seviyesinin konuşulduğu, küresel pandeminin normalleşmesiyle ve güçlü büyüme gerçekleriyle de karşı karşıyayız dememiz yanlış olmaz.

Dr. K. Dağhan Gökçe