2019 Kasım ayında Çin’de başlayan ve hemen ardında başta Avrupa olmak üzere tüm dünyaya yayılan pandeminin ekonomik sarsıntıları ve sancıları 2021 yılının son ayına girdiğimiz bugünlerde hâlâ sürüyor.

İlk etapta Asya’daki fabrikaların ve işletmelerin kapanmasıyla arz yönlü başlayan şoklar, devamında karantina önlemleri ile talep şoklarına dönüştü ve muazzam, depresif küresel bir ekonomik görünüm ortaya çıktı. Bahsettiğimiz görüntüde; ilk adımları tüm majör merkez bankaları faiz silahını kullanarak attı ve hızlıca faizleri ya sıfıra çekerek ya da indirerek pandeminin depresif şokunu hafifletmeye çalıştı. Hükümetler tarafında ise mali yardım ve teşvik paketleriyle pandeminin talep yönlü şokları azaltılmaya gayret edildi. Ayrıca küresel koordinasyon içerisinde pandemiye karşı aşı çalışmaları yürütüldü. Hem pandemiden hem de ekonomik depresif makro ortamdan çıkılmaya çalışıldı. Ancak son geldiğimiz noktada hem virüsün sürekli evrilen mutasyonları hem de makro ekonomiye enjekte edilen parasal ve mali desteklerin yarattığı enflasyon tartışmaları ve belirsizlikle karşı karşıya kaldık.

Son üç sene içerisinde yaşanan bu gelişmeler, 2019 öncesinde sıfır veya düşük faiz ortamı olmasaydı veya majör merkez bankalarının enflasyon hedefleri tutturulsaydı belki de farklı bir patikada ilerleyecekti. Fakat küresel çapta 2008’den bu yana gelişmiş ülkelerde uygulanan tüm politikalar bir türlü istenilen sonucu üretemiyor. Dolayısıyla faiz-enflasyon tartışmaları da bilindik kısır döngü içinde sürüyor. Bahsettiğimiz bu kısır döngü içerisinde bir yanda gevşek faiz ortamında emtialar sert yükseliş kaydederken diğer yanda arz yönlü şoklar devam ediyor; bir türlü ne enflasyon konusunda ne de denge faiz hadleri hususunda ortak bir görüş, politika oluşmuyor.

Sonuçta pandemi belirsizliğinin üstüne makro belirsizlik de ekleniyor ve özünde ekonomi dediğimiz teoriye dayanan yapı hemen hemen hipotetik bir deney ortamına dönüşüyor. En nihayetinde bunun ceremesini tüm halklar çekiyor. Zira enflasyon yok denilerek maaşlılara ya da emeklilere yansıtılan ücret artışları reel piyasada sermayenin getirisinin yanına bile yaklaşamıyor; özellikle orta sınıfın refah kaybı giderek artıyor.

Dr. K. Dağhan Gökçe