Rusya-Ukrayna savaşında barış çabaları ve müzakereler yoğun şekilde sürdürülmesine karşın Putin artık pandoranın kutusunu açmış durumda. Savaşın gidişatına baktığımızda ise kaybeden tarafta başta Rusya olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ülkeleri geliyor. Rusya kaybediyor göründükçe hırçınlaşıyor; AB ise Almanya’nın aşırı bağımlılığından dolayı kısa vadede Batı’nın uygulamaya çalıştığı ekonomik yaptırımlarda acziyet yaşamaya devam ediyor. İngiltere-ABD bloğu, AB bloğu dışında ve NATO çatısı altında güç birliği içerisinde olmalarından kaynaklı ekonomik yaptırımlarda daha rahatlar, yaptırımların etkisinden nispeten daha hafif zararlar görüyorlar. Bahsettiğimiz bloklar içerisinde nötral ve tarafsız kalmaya çalışan başta Çin ve özellikle Hindistan gibi Asya ülkeleri de bir yandan Rusya'dan ithal ettikleri petrol, kömür gibi fosil yakıtlarda avantaj sağlamaya çalışırken öte yandan Yakın Doğu ve Orta Asya bölgelerinde değişen dengeler içerisinde gelişmeleri anlamlandırmaya çalışıyorlar.

Makro ekonomik açıdan bu görüntüye baktığımızda belirsiz gibi görünen gelişmelere karşın net olan fiyatlama dinamiklerinin küresel düzende değişmeye başladığı, 2008'den bu yana fenomen olarak görülen enflasyon tehlikesinin ciddi şekilde baş gösterdiği ve buna karşı da tek çözümün ana rezerv para birimleri olan ABD Doları ve Euro faizlerinin sert şekilde yükseltilmesi olduğu gerçeğidir. Bahsettiğimiz faiz artış zorunluluğu, güncel belirsizlik ve makro büyüme zorlukları altında oldukça problemli olan sosyal gelir adaletsizliği, toplumsal sıkıntıların da ateşini körükleyebilecek potansiyel tehdit unsurlarındandır. Pandemi dönemi şartları altında daha da konsolide olan küresel iktidar erklerinin bahsettiğimiz global gelişmeler altında daha sert, otokrat veya totaliter olması da keza hemen hemen kaçınılmazdır, dolayısıyla pandoranın kutusu açıldı diye bahsettiğimiz ana husus insanların, halkların, toplumların yer değiştirmek zorunda kalması, mülteci statüsüne dönüşmesi, sığınmacı olarak sınıflandırılmalarıdır.

Rusya-Ukrayna savaşının toplumsal gelişmelere sirayet etmesi, 1945 sonrası oluşturulan uluslararası hukuk ve küresel düzen sınırlarının yeniden anlamlandırılma talebini de beraberinde getirebilir, bu gerçeklik hâlihazırdaki sınırların da değişme zorunluluğunu ortaya çıkarabilir. Sonuç olarak makro ve jeopolitik riskler yavaş yavaş realize olurken konjonktürü kabullenip kabullenmeme tartışmaları yerine sonraki adımlarda ortaya çıkabilecek yeni halk, toplum gibi tanımlarla sosyal mutabakatlar aramak; 1945 iktisadi sistem alt yapısı gereği arz veya talep şoklarında yaşananlara karşı merkez bankalarının ana, birincil silahı ile önlem almaya başlamak kısır döngüden ve belirsizlikten çıkış adına kritik bir adım olabilir. Zira yadsımayı yadsımaya başladığımızda gerçekten bir adım atıyoruz demektir…

Dr. K. Dağhan Gökçe