Güncel Türkiye Ödemeler Bilançosundaki Detaylar

15 Temmuz 2016 sonrası, eylüldeki uluslararası not gelişmeleri ve ekim ayında ortaya çıkan referandum kararı sonrası çok konuşulan Türkiye finansman konusu ve dolayısıyla kur etkisine biraz daha yakından bakmamız gerekli. Her ne kadar Şubat 2017 rakamları henüz açıklanmamış olsa da 2016 yılının tüm gelişmelerine ve Ocak 2017’yi kapsayan dönem için TCMB’nin kaydettiği finans hesabı altındaki doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ve rezerv varlıkların dengesi ile genel cari açık hesabı altında oluşan net hata noksan gelişmelerine açıklama getirmeye çalışmak USD/TRY hareketlerinde oluşan normal üstü sert dalgalanmaları anlamlandırabilmek ve ayrıştırabilmek adına elzem kanımca.

TCMB’nin 4 Nisan 2017 günü yayınladığı 2016 son çeyrek cari açık değerlendirme özetine göre, doğrudan yatırım girişlerinde 2014 ve sonrası görülen yavaşlama, 2016’nın son çeyreğinde de azalarak devam etmiş. Portföy yatırımları kasım ayı ağırlıklı olmak üzere yurt dışına doğru kaymış. Diğer yatırım tarafında ise ekonomik büyümedeki yavaşlama etkisi ile azalma gözlemlenmeye devam etmiş ve finans-dışı kesimin yurt dışı kredi kullanımında ivme kaybı görülmüş.

Yurt dışına doğrudan yatırımlar tarafında, aralık ayında görülen büyük montanlı bir işlemin de ağırlıklı etkisiyle, 2015’e oranla gerileme kaydedilmeye devam edilmiştir. Jeo-politik gelişmeler, FED-Trump etkisi ile AB ilişkileri bu gelişmede ana faktörlerdir. Yurt dışından gelen doğrudan yatırımlarda ağırlık sermaye ve gayrimenkul yatırımlarından oluşmaktadır. 2015’in son çeyreğinde zirve noktasında olan bu yatırımlar, 2016’nın son çeyreğinde de gerilemesini sürdürmüştür. Sermaye yatırımlarında bölgesel ağırlık her zaman olduğu gibi Avrupa, sektörel olarak da hizmet sektörüdür. Gayrimenkul yatırımlarında ise 2016 son çeyrek rakamı 950 milyon ABD doları civarında gerçekleşerek 2013 sonrası hafif gerileme göstermiştir.

Portföy yatırımlarının temel seyri yurt dışı yerleşiklerin yurt içinde yaptığı yatırımlar tarafından belirlenmektedir. Bunun yanı sıra yurt dışı yerleşiklerin, bankaların ve diğer sektörlerin, yurt dışı portföy yatırımları net portföy oluşumunda etkendir. 2015 yılında bankaların yurt dışı portföy yatırımlarındaki artış hızı ve trendi 15 Temmuz 2016 sonrası yavaşlamış ve 2015 seviyelerinin 3’te 1’i oranında gerçekleşmiştir. Portföy yatırımlarında görülen negatif rakam yurt dışı yerleşiklerin portföy yatırımlarında görülen, özellikle 15 Temmuz 2016 sonrası sert yavaşlamadır. Burada sebep Kasım 2016 Trump sonrası global faiz hareketlerine paralel kamunun yurt içinde ihraç ettiği borç senetlerine yönelik pozisyon kapatılması örnek gösterilebilir.

Ödemeler dengesindeki bir diğer ana kalem olan diğer yatırımların önemli bir bileşenini oluşturan efektif ve mevduatlar, yurt içi sektörlerin yurt dışı mevduatları ile yabancıların Türkiye’deki mevduatlarından oluşmaktadır. 2016 yılı son çeyreğinde yurt içi bankaların yurt dışı muhabir mevduatlarında 15 Temmuz 2016 sonrası azalma trendi gözlemlenirken, 2017 Ocak ayı yıllıklandırılmış rakamında ani bir zıplama göze çarpmaktadır. Bu rakamdaki gelişme kurdaki volatilite sebebiyle muhabirdeki mevcutları güçlendirme olarak görülebilir ancak net yükümlülük tarafındaki olumsuz gelişmelerle birleşince kurdaki değer kaybının dinamosu hâline gelebilmektedir. Grafikte sarı bantla gösterilen 3.1.1.1 ve 3.1.2.2 yatay yıllıklandırılmış seriler, sırasıyla yurt içi bankaların yurt dışına çıkardığı efektif ve mevduatları, yurt dışı bankaların da kendilerine ait mevduatlar ile yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı adı altında Merkez Bankası’nda tuttuğu mevduatların seyrini göstermektedir. Ocak 2017’deki gelişmeler dikkate değerdir. Her ne kadar yurt dışı rakamlar BIS üzerinden elde edilmeye çalışılsa da ve 3-4 aylık süre içerisinde sürekli revizyona uğramak durumunda olsa da, kurdaki temel gelişmenin göstergesidir.

Özetle; bu noktalara açıklık getirilmedikçe de dolar/TL’deki hareket seviyelerinin seyrini, Merkez Bankası’nın uyguladığı sıkılaştırma politikası ve artan fonlama maliyetlerinin marjinal etkisini tahmin etmeye çalışmamız oldukça zor olacaktır. Zira rezerv varlıklarda kayba yol açan bu gelişme net hata noksan kalemi ile dengelenmektedir ancak yurt içi makro gelişmeleri ciddi oranda etkileyebilecek güce sahiptir. Ayrıca diğer yatırımlar-krediler tarafındaki gelişmeler de hem bankaların sendikasyon çevirme rasyosunu hem de finans-dışı kesimin artan maliyet ve kur etkisiyle borç çevirme kabiliyetlerine etki edecektir. Portföy yatırımlarındaki yavaşlama ABD dolar faizleri üzerinden açıklanabilecekken, diğer yatırımlar tarafı ile net hata noksan kalemleri açıklanmaya muhtaç olunan detaylardır.

K. Dağhan Gökçe

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

Güncel Türkiye Ödemeler Bilançosundaki Detaylar

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!