Faiz, sermayenin maliyetidir. Sermaye de yatırımın yani üretim yapmanın ilk ve en önemli öğesidir. Yani faiz, kaynak maliyetidir. Kısaca kaynak/sermaye parasal karşılığıyla ölçüldüğü için de faiz kısaca paranın maliyetidir. Literatürde faiz paranın fiyatı veya kirası olarak da geçer. Faiz oranının piyasa dengelerine göre belirlenmesi gerekir. Piyasa dengelerine, yani piyasadaki para arzı ve talebine göre belirlenmeyen faiz oranı ekonomi üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Yine literatürde yer aldığı şekliyle faiz oranı enflasyon, reel faiz ve risk primlerinden oluşur. Enflasyonun altındaki faiz oranları, reel faizin negatif olmasıyla sonuçlanır. Böyle bir durumda, reel ve finansal piyasalarda balonlar oluşacaktır. Yatırımcılar reel negatif faizden kaçmak için gayrimenkul, değerli madenler ve döviz yatırımlarına yönelecektir. Doğal olarak bu piyasalarda şişen talep fiyatları da şişirecektir. Reel negatif faiz ortamında tasarruflar enflasyon karşısında satın alma gücünü yitireceği için gerek hane halkı gerek işletmeler talebi erkene çekerek enflasyonun katılaşmasına katkıda bulunacaktır. Reel negatif faiz ortamında talep çok canlı, fiyatlar aşırı şişik hale gelecektir. Böyle bir ortamda hiper enflasyona gidebilecek bir döngüye girilebilir. Artan enflasyon belirsizliği de körükleyeceği için risk de aynı zamanda çok yüksek seviyelere ulaşacaktır. Yüksek enflasyon ve risk sarmalında üreticiler üretim yapamaz hale gelecektir. İflaslar ve kapanmalarla beraber, artan işsizlik ve gelir kaybı ekonominin yoksullaşmasına sebep olur. Diğer taraf da enflasyonun çok üstünde faiz oranı, yüksek reel pozitif faiz demektir. Bu durum da kısa vadede tasarrufları özendirici olsa da sermaye maliyetlerinin artması sonucu ekonomi daralacak, üretici yatırım ve üretim yapamaz hale gelecektir. Üretim ve yatırımların azalması da aynı şekilde artan işsizlik ve enflasyon sonucunu kaçınılmaz kılacaktır. Ekonomi yine yoksullaşacak ve yüksek enflasyon-risk sarmalında milli servet eriyecektir. Görüldüğü üzere, faiz oranının olması gereken seviyelerin altında veya üstünde belirlenmesi, ekonomiyi yüksek enflasyon-risk sarmalında fakirleştirecektir, yani her iki durumda da sonuç aynıdır. Bu nedenle faiz oranının piyasa koşullarında, arz ve talep dengesine göre belirlenmesi gerekir. Piyasa müdahalelerinin de piyasa dengelerini gözeterek yapılması ekonominin sürdürülebilir büyüme oranları yakalaması için önemlidir.

Prof. Dr. H. Gaye Gencer