Dijital varlıklar blockchain teknolojileri ile saklanan, fiziksel olarak var olmayan ancak dijital ortamda oluşturulan varlıklardır. Geleneksel anlamda menkul kıymetler, yatırım yapılan varlıklar olup (örneğin; tahviller, hisse senetleri, türev araçlar), gerçek bir kıymete dayalıdır ve nakit akışı yaratan varlıklar olarak tanımlanır. Buna karşın dijital varlıkların dayandığı ve nakit akışı yaratabilen somut varlıklar bulunmamaktadır. Bu nedenle dijital varlıklar geleneksel menkul kıymetlerden belirgin şekilde farklılık gösterir. Günümüz koşullarında dijital varlıkları spekülatif yatırım araçları olarak tanımlamak daha yerinde olacaktır.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), menkul kıymet piyasalarını düzenleyen ve denetleyen bir otorite olarak Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde menkul kıymet piyasalarını ve işlemlerini düzenler. Ancak dijital varlıklar henüz SPK düzenlemeleri kapsamında yer almamaktadır. Bu durum kripto para piyasalarında büyük dalgalanmaların meydana gelebilmesine zemin hazırlar. SPK'nın düzenlediği piyasalarda spekülatif hareketlere sınırlamalar getirilir. Örneğin, Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksinin gün içerisinde önceki günün kapanışına göre %5 veya daha fazla düşmesi halinde, Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi devreye girer ve hisse (pay) piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) paya ve pay endekslerine dayalı sözleşmeler ile Borçlanma Araçları Piyasası Pay Repo Pazarı'nda işlemler geçici olarak durdurulur. Bu tür düzenlemelerin amacı yatırımcıların panik satış veya alımlar nedeniyle ciddi kayıplar yaşamalarını önlemektir.

Kripto para piyasalarında ise bu tür düzenleyici mekanizmalar bulunmadığından, kısa sürelerde çok büyük fiyat dalgalanmaları görülebilir. Bu durum, yatırımcıların yüksek kazançlar elde etme ihtimali olduğu kadar, büyük kayıplarla karşılaşma riskinin de çok yüksek olduğu anlamına gelir. Dolayısıyla kripto varlıklarda risk oldukça yüksektir. Ayrıca, dijital paraların ödeme aracı olarak kullanımı da sınırlıdır ve bu varlıkların saklanması internet ortamında gerçekleştirildiği için ekstra güvenlik tedbirlerinin alınmasını gerektirir. Tüm bu nedenlerle dijital varlıklara temkinli yaklaşmak büyük önem taşır.

Kripto varlıklara yapılan yatırımların spekülatif nitelikte olduğunu unutmadan, bu yatırımları dikkatle yönetmek, yatırım miktarını sınırlandırmak ve daha kısa vadelerde kâr realizasyonu yaparak yatırımları çevirmek, riski azaltmak açısından avantaj sağlayabilir. Yatırımcılar, bu piyasaların yüksek volatilitesi nedeniyle sürekli olarak piyasa hareketlerini izlemeli ve anlık kararlar alabilecek esneklikte olmalıdır. Dijital varlıklar geleneksel yatırım araçlarından farklı dinamiklere sahip olduğundan bu alanda yatırım yapmayı düşünenlerin bu varlıkların özelliklerini, piyasadaki dalgalanmaları ve riskleri tam anlamıyla anlamaları kritik önem taşır.

Sonuç olarak dijital varlıklar ve kripto paralar potansiyel getiri fırsatları sunarken, aynı zamanda yüksek riskler de barındırmaktadır. Bu nedenle yatırımcıların bu tür varlıklara yönelik stratejilerini dikkatlice planlamaları, risk yönetimine öncelik vermeleri ve yatırım kararlarını alırken bilinçli olmaları büyük önem arz eder.

Prof. Dr. H. Gaye Gencer
29.08.2024