Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Türk Patent ve Marka Kurumunun ortak çalışması ile hazırlanan “Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri, 2023 Haber Bülteni” geçtiğimiz günlerde yayımlandı.

Bilindiği üzere; ülkemizde 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 500 milyon Türk lirasını aşmayan girişimler, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Yayımlanan haber bülteninde; KOBİ'lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi TÜİK tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırması’na ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumu’nun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmiştir.

Bültendeki verilere göre, ülkemizde 2023 yılı itibariyle sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 713 bin girişim KOBİ sınıfına girmekte ve KOBİ'ler toplam girişim sayısının %99,7'sini, istihdamın %70,5'ini, personel maliyetinin %47,9'unu, cironun %47,4'ünü, üretim değerinin %41,6'sını ve faktör maliyetiyle katma değerin %40,1'ini oluşturmaktadır.

Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre ise 2023 yılında KOBİ'lerin %36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, %15,2'si ulaştırma ve depolama sektöründe, %12,3'ü ise imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermiştir.

İstihdam açısından bakıldığında; 2023 yılında toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamı toplam KOBİ istihdamının %26,5’ini oluşturmakta ve ilk sırada gelmektedir. 

İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında; %55,6'sı düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran %43,6 olmuştur. KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde ise mikro ölçekli girişimlerin %56,7'si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, %31,9'u orta-düşük teknoloji, %10,7'si orta-yüksek teknoloji ve %0,7'si yüksek teknoloji sınıfında üretim yapmıştır. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla %50,3, %30,9, %17,7 ve %1,1 iken, orta ölçekli girişimlerde %49,6, %29,8, %19,1 ve %1,5 olmuştur.

2023 yılı ihracatının %35’i, ithalatın ise %20'si KOBİ'ler tarafından gerçekleştirilmiştir. İhracatta mikro ölçekli girişimlerin payı %3,4, küçük ölçekli girişimlerin payı %13,2, orta ölçekli girişimlerin payı %18,4, büyük ölçekli girişimlerin payı ise %65 olarak gerçekleşmiştir. KOBİ'lerin ihracatının %58,1'i ticaret sektöründe, %36,7'si ise sanayi sektöründe olmuştur.

KOBİ'ler tarafından 2023 yılında yapılan ihracatın %49,3'ü Avrupa ülkelerine, %33,4'ü Asya ülkelerine gerçekleşmiştir. KOBİ'ler ithalatının %48,2'sini Avrupa ülkelerinden, %42,6'sını Asya ülkelerinden yapmıştır.

KOBİ'lerin 2023 yılı ihracatında başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı %11,5, giyim eşyası sektörünün payı %10,9, tekstil ile gıda ürünlerinin payı %7,5 olmuştur. KOBİ'lerin 2023 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler; %26,2 ile ana metaller, %14 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar, %12,5 ile kimyasallar ve kimyasal ürünlerdir.

2023 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı 1.503 olurken aynı yıl 445 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise 582 patent başvurusu ve 180 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.

Kaynak: KOSGEB İnternet Sitesi, https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/9196/kucuk-ve-orta-buyuklukteki-girisim-istatistikleri-2023

Sena Gürsoy
26.12.2024